وقنی صحبت از حفاظت محیط زیست به میان می‌آید، ناخودآگاه احساس ناامیدی به ما دست می‌دهد. زیرا تصور بر این بوده که تنها کاری که انسان بلد است، آسیب زدن به محیط زیست خواهد بود و نه حفظ آن؛ اما این گونه نیست. در یکی از معدود جنبش‌های جهانی به منزله حفظ لایه ازون، نشان داده‌ایم که می‌توان برای گرمایش کره زمین و حفاظت از این لایه، کاری کنیم.
پروتکل مونترال یکی از این جنبش‌هاست. در سال ۱۹۸۰ محققین به این نتیجه رسیدند که تولید کلروفلوئورکربن (CFC) به شدت به لایه ازون آسیب می‌زند. همان طور که می‌دانید، این لایه وظیفه دفع تشعشعات مضرر نور خورشید را بر عهده دارد و یکی از دلایل قابل سکونت بودن زمین هم به شمار می‌رود. در نتیجه در این پروتکل که به امضای ۲۰۰ کشور نیز رسیده، مقرر شد تا استفاده از CFC به طور کامل متوقف شود.
اما آیا این پروتکل کمکی به حفاظت از لایه ازون کرده است؟ در اصل نه تنها لایه ازون به آهستگی در حال ترمیم است، بلکه تاثیرات آن فراتر از این بوده و بسیاری از مشکلات اقلیمی و گرمایش زمین نیز کاهش یافته است. دانشگاه نیو سوت ولز (UNSW) استرالیا در این رابطه تحقیقاتی انجام داده است که خبرهای بسیار خوبی هم دارد.
در این تحقیقات، تغییرات اقلیمی و لایه ازون در دو حالت مختلف مدل‌سازی شد. در حالت اول، پروتکل مونترال اجرا شد و در حالت دوم شرایط زمین بدون رعایت قوانین پروتکل مونترال بررسی شد. در این حالت برای پیش بینی آینده از تخمینی با ضریب اطمینان ۳ درصد استفاده شد تا شرایط به حالت واقعی نزدیک‌تر باشد.
محققین دریافتند که تحت قرار داد مونترال شرایط کره زمین بسیار بهتر است. در اصل میانگین دمای کره زمین تحت مفاد این پروتکل، یک درجه کمتر شده و دمای قطب شمال نیز تا میانه‌ی این قرن، ۳ تا ۴ درجه کمتر خواهد شد. ریشاو گویال (Rishav Goyal) محقق ارشد این تحقیقات می‌گوید:
از نظر جرمی، CFCها گاز گلخانه‌ای خطرناک‌تری نسبت به کربن دی اکسید هستند. در نتیجه پروتکل مونترال نه تنها لایه ازون را نجات داد، بلکه بخشی محسوس از گرمایش جهانی را نیز متوقف کرده است. جالب است بدانید این پروتکل، تاثیرات مثبت بیشتری نسبت به پروتکل کیوتو (کم کردن اثرات گاز گلخانه‌ای) داشته است.
برای مثال، پروتکل کیوتو تنها ۰.۱۲ سانتی گراد تا میانه قرن فعلی گرمایش زمین را کاهش می‌دهد، در حالی که پروتکل مونترال یک درجه کامل گرمایش زمین را کاهش خواهد داد.
با این حال تنها تاثیر این پروتکل در رابطه با تغییرات دمایی نیست. افزایش یخبندان در قطب شمال نیز ۲۵ درصد افزایش یافته که در غیر این صورت، چنین چیزی رخ نمی‌داد. از بین رفتن یخ‌های جزیره گرین‌لند و افزایش سطح دریا‌ها نیز به لطف این پروتکل، آهسته‌تر شده است.
این پروتکل نشان‌گر این است که جلوگیری از تغییرات اقلیمی هرچند که ترسناک هم باشد، شدنی و امیدبخش است. البته درست است که تغییرات اصلی باید در تمامی سطوح جامعه صورت بگیرد، ولی با این حال باعث می‌شود که نسبت به تغییرات امیدوار باشیم. زیرا اکنون دیگر می‌دانیم که اگر بخواهیم کاری برای نجات محیط زیست انجام دهیم، می توانیم به صورت جمعی از عهده آن برآییم. پس هدف بعدی ما؛ مقابله با کربن دی اکسید.
