درخت‌ها از اولین چیزهای هستند که در نقاشیهای کودکیمان میکشیم؛ اما آرا آرام با گذر زمان، تبدیل به اشیایی کنار خیابانها می‌شوند که کمتر میبینیمشان و حتی اگر روزی شاخه یا حتی تنهشان بریده شود آنقدرها توجهمان را جلب نمیکند.
در میان همه درخت‌هایی که چشممان به آنها عادت کرده است درختهای متفاوت و شگفت آوری در دنیا وجود دارند که حتی فکرش را هم نمیکنیم. این درخت‌ها هر کدام ویژگیهای منحصر به فردی دارند که آنها را تبدیل به گونههایی متفاوت و کمیاب می‌کند.
افرای ژاپنی، برگ‌هایی به رنگ آتش
«افرای ژاپنی» از آن درخت‌هایی است که در نگاه اول آشفته و پریشان به نظر میرسد ولی کافی است از نزدیک برگهایش را ببینید تا شگفتزده شوید، برگ‌هایی بلند و باریک و چنان منظم که انگار همگی بر اساس الگویی مشخص طراحی شدهاند.
افرای ژاپنی بومی کشورهای ژاپن، کره شمالی، کره جنوبی، مغولستان شرقی و جنوب شرقی روسیه است ولی گونههای مختلفی از آن به کشورهای دیگر هم فرستاده شده است. برگهای سرخ آتشین این درخت در آثار هنری ژاپنی زیاد به چشم میخورد.
رودودِندرون، یک درخت کارت پستالی
نام درخت بعدی خون اژدهاست، احتمالا با خودتان میگویید خب حالا چرا خون؟ علتش این است که با هر ضربه و با برشی که روی تنه درخت ایجاد شود از آن مایعی قرمز رنگ بیرون میآید که باعث شگفتی مردم میشده است؛ برای همین هم نامش را گذاشتهاند خون اژدها و دربارهاش افسانههای زیادی ساختهاند.
دریانوردان وقتی این داستان‌ها را میشنیدند از ورود به این جزیره می‌ترسیدند و باور داشتند که این تکه از زمین، محل اصلی باغ عدن بوده است. اما به مرور بعضی از مردم کاربردهایی برای این صمغ پیدا کردند.
مثلادر قرن هجدهم از این صمغ برای رنگ زدن بدنه ویولون استفاده شد. اکنون هم از این ماده در تولید خمیر دندان، رژ لب، چسب، سفال و به عنوان منبع رنگدانه قرمز در رنگرزی پشم‌ها استفاده می‌شود. خون اژدها در تمام روزهای سال سبز است و برخلاف ظاهر خشنش گل هم می‌دهد، گلهایی کوچک به رنگ سفید مایل به سبز که بوی شیرین و خوبی هم دارند. اژدها بیشتر در کشور یمن دیده می‌شود.
خون اژدها خشن اما پر کاربرد
نام درخت بعدی خون اژدهاست که در جزیر سقطری در خلیج عدن دیده می‌شود. این درخت قطره‌های باران را از راه تنه‌های ریشه به سمت ساقه اصلی هدایت می‌کند و شکلی شبیه چتر دارد. این درخت با شکل چتر مانند خود از تبخیر سریع در اطراف ریشه‌های خود جلوگیری می‌کند. درخت خون اژدها معمولا ماه فوریه گل می‌دهد و شکفتن کامل گل حدود پنج ماه طول می‌کشد.
راش، درختی پر از راز و رمز
درخت راش که به راش قطب جنوب معروف شده است بومی مناطق مرتفع شرقی استرالیا است اما مثل بسیاری از درختهای دیگر امروزه در کشورهای مختلف دیده می‌شود. این درخت در طول عمر خودش میتواند به ارتفاع 50 متر رشد کند ولی در حالت عادی معمولا تا 25 متر میرسد.
تنه این درخت تا قطر یک متر پهن می‌شود. در این عکس خزههای زیادی از درخت آویزان هستند و ظاهری وهم انگیز از آن ساختهاند. راش انواع بسیار زیادی دارد و نمونههایی از آن را در کشور خودمان هم داریم.
معمای درختهای رنگین‌کمانی
آبی بنفش نارنجی سبز و زرد و هر رنگی که فکرش را بکنید در تنه این درخت دیده می‌شود! اولش به نظر میرسد چند سطل رنگ روی درخت ریخته‌اند اما کافی است نام درخت را در اینترنت جستجو کنید تا ببینید کاملا واقعی است. درخت اکالیپتوس رنگین‌کمانی که آدم را به یاد نقاشیهای سهراب سپهری از تنه درختان میاندازد در فیلیپین و اندونزی و گینه نو می‌روید.
شاید بپرسید این همه رنگ از کجا و چه طور بر تنه درخت نقش میبندد؟ راز و رمز این رنگها برمیگردد به فرآیند پوست اندازی درخت که در طی سال رخ می‌دهد و به مرور پوستهای داخلی در اثر فرآیندهای شیمایی تغییر رنگ میدهند و اکالیپتوس به رنگین‌کمانی از رنگها تبدیل می‌شود.
ویستریا، مرزی بین رویا و واقعیت
اگر یک درخت ویستریای کهنسال را از نزدیک ببینید احتمالا نمیتوانید چشم از آن بردارید. درختی که بیشتر شبیه رویا است تا واقعیت. ویستریا بومی شرق ایالات متحده و چین ، کره و ژاپن است و یکی از نمادهای کشور ژاپن هم به حساب میآید.
این درخت در رنگهای آبی و بنفش و ارغوانی دیده می‌شود و بر خلاف نامش واقعا یک درخت نیست بلکه یک نوع پیج انگوری است که شاخه‌هایش رشد میکنند و گلها به شکل خوشه انگور از آن آویزان می‌شوند. این گونه زیبا و سحر انگیز سمی است و در صورت خوردن آن مسمومیتهای شدید رخ می‌دهد.
تعظیم در برابر بادهای قطب جنوب
دیدن این درخت‌ها حس وزش باد را در ذهن آدم تداعی می‌کند و به نظر میرسد که عکاس درست زمانی که بادی شدید میوزیده تصاویر را ثبت کرده است؛ در حالی که این طور نیست و آنها حتی در یک روز آفتابی با هوایی پایدار هم دقیقا به همین شکل دیده می‌شوند.
درختان بر باد رفته که در بخشهای جنوبی نیوزیلند قرار دارند تحت تاثیر بادهایی که از سمت قطب جنوب میوزد به این شکل در آمدند و باد توانسته شکل تنه و شاخههای آنها را به کل تغییر دهد. این منطقه به دلیل سرما و بادهای شدیدش تقریبا خالی از سکنه شده و فقط تعدادی گوسفند در آن باقی مانده است.
بائوباب، غول‌هایی در شمایل درخت
اگر شازده کوچولو را خوانده باشید حتما با درختان عظیمالجثه بائوباب آشنا هستید. درختانی که بین 5 تا 25 متر رشد میکنند و تنههایی بسیار مستحکم و ضخیم دارند و در عوض شاخههایی کوتاه و کوچک.
بائوبابها بومی آفریقای جنوبی و ماداگاسکار هستند. در ماداگاسکار خیابانی وجود دارد که دو طرفش را بائوباب ها پوشاندهاند و سن بعضی از آنها به 800 سال هم میرسد. متاسفانه تغییر اقلیم و گرمایش جهانی روی این درختان تنومند تاثیر جدی گذاشته و باعث شده تعداد آنها رو به کاهش برود.
شعله‌های آتش در تابستان
درخت آتشین به دلیل فرم گلها و شاخه‌هایش به زبانه آتش یا شعله هم معروف شده است، این درخت زیبا و حیرت آور در کشورهای نپال، هند و پاکستان و برزیل رشد می‌کند اما بومی ماداگاسکار است و حسابی گرما را دوست دارد. این درخت بر خلاف بقیه گیاهان و درختان در تابستان بیشترین تعداد گل و رشد خود را دارد.
هیرکانی فسیل زنده جهان در ایران
نمیشود از شگفت انگیزترین درختان دنیا حرف زد و از جنگلهای هیرکانی که بخش مهمی از آن در کشور ما قرار دارد یاد نکرد. شاید نوع درختانی که در این جنگلها دیده می‌شود به ظاهر عجیب و غریب و منحصر به فرد به نظر نرسد؛ اما قدمت این گونههاست که ارزش و اعتبار بیمانندی به آنها میبخشد: جنگلی به قدمت حدودا 40 میلیون سال، یک فسیل زنده روی سیاره ما!
درخت راش و بلوط که تنه بینظیری از نظر استحکام دارند، کلی درختچه و بوته تماشایی مثل زغال اخته و آلوچه وحشی، ازگیل، زالزالک، تمشک و درختهای زیبایی مثل توسکا وزبان گنجشک و لور و سرو سابینا از مهمترین پوشش گیاهی جنگلهای هیرکانی است.
این جنگلها به‌عنوان اثر مشترک کشورهای ایران و آذربایجان، در فهرست میراث طبیعی یونسکو به ثبت رسیده است که از «گیلداغ» در جمهوری آذربایجان آغاز می‌شوند و در ادامه در استان‌های آذربایجان شرقی، اردبیل، گیلان، مازندران، گلستان و سمنان، تا خراسان شمالی امتداد مییابند.
احتمالا شما در سفرهایی که به شمال کشور داشتید به بخشهای مختلف این جنگلها سر زدید؛ مثلا منطقه ارسباران، پلنگ دره و جنگل ابر شاهرود، الیمستان آمل، چمستان، کجور نوشهر، خشکه داران تنکابن، چهار باغ چالوس، لیسار تالش، پارک ملی گلستان که از دیدنیترین جنگلهای ایران هستند.
