طی چند سال اخیر به این واقعیت علمی و هراسآور آگاه شدهایم که ذرات بسیار ریز پلاستیک موجود در آب میتوانند وارد بدن آبزیانی شوند که جزو منابع غذایی انسان هم محسوب میشوند. با این حال مطالعات تازه نشان دادهاند که این نانوپلاستیکها میتوانند به روشهای دیگری هم وارد چرخه غذایی شوند.
محققان دانشگاه فنلاند شرقی جهت انجام مطالعات خود اقدام به کاشت کاهو در خاکی کردند که حاوی ذرات نانومتری پلیاستایرن (یونولیت) و پلیوینیلکلراید (PVC) بود.
علت استفاده از این نوع ذرات نیز بدین خاطر بود که آنها تشکیلدهنده بخش اعظمی از پسماندهای پلاستیکی موجود در محیط زیست هستند. در ادامه پس از گذشت 14 روز کاهوهای برداشت شده به لارو مگسهای گونه «سرباز سیاه» خورانده شدند چرا که این حشرات به عنوان منبع پروتئین برای حیوانات دیگر مورد استفاده قرار میگیرند.
نتایج مطالعات دانشمندان در زمینه انتقال نانوپلاستیکها
در ادامه مطالعات لاروها به مدت 5 روز از کاهوی حاوی نانوپلاستیکها تغذیه کردند و در ادامه لاروهای مذکور نیز به مدت 5 روز به ماهیهای گونه «کولمه معمولی» خورانده شدند. پس از انجام این مراحل برخی از نمونههای کاهو، لارو مگسها و ماهیها کالبدشکافی شدند.
کالبدشکافی این نمونهها نشان دادند که نانوپلاستیکهای جذب شده توسط ریشه کاهو توانستهاند در نهایت داخل برگها متراکم شوند. همچنین کالبدشکافی لاروها نیز مشخص کرد که ذرات پلاستیک به دستگاه گوارش آنها منتقل شده، به گونهای که مشاهده نانوپلاستیک در آنها حتی 24 ساعت پس از تغذیه نیز امکانپذیر بود.
در ادامه همانطور که احتمالا حدس میزنید، نانوپلاستیکهای مذکور از طریق خوردن لارو به بدن ماهیها نیز منتقل شده بود و کالبدشکافی نشان داد که ذرات پلاستیک در کبد، آبشش و بافت رودهای ماهی جمع شدهاند.
گفتنی است که هیچ یک از سه مورد کاهو، لارو و ماهی حاوی نانوپلاستیک پس از مصرف این مواد نشانه نامطلوبی از خود بروز ندادند. با این حال این امر به معنای بیخطر بودن نانوپلاستیکها نیست زیرا تحقیقات دیگر نشان دادهاند که این مواد قادرند پاتوژنها یا عوامل بیماریزای محیطی را جذب خود و سپس آنها را به بدن انسان یا حیوانات منتقل کنند.
در پایان باید گفت اکنون دانشمندان قصد دارند که این آزمایش را غیر از کاهو در خصوص دیگر گیاهانی که به شکل مشترک توسط انسان و حیوان مصرف میشود، تکرار کنند تا ببیند آیا خطر انتقال نانوپلاستیکها درباره آنها هم صادق است یا خیر.