از اول هفته، از اول ماه، از سال جدید. همهی ما تا به حال وعدههای این چنینی برای شروع یادگیری زبان به خودمان دادهایم. گاهی اوقات حتی کلاس ثبتنام کردهایم اما بعد از گذراندن چند ترم انگیزهمان کم شده و از خیر یاد گرفتن یک زبان جدید گذشتهایم. این همان چیزی است که «علی شهدوست» همبنیانگذار اپلیکیشن بیاموز، از آن به عنوان یکی از مهمترین چالشهای حوزهی آموزش زبان نام میبرد.
بیاموز به عنوان یکی از محصولات موفق آموزش زبان بومی بیش از ۲۰۰ هزار نصب فعال دارد، و چهار زبان انگلیسی، آلمانی، فرانسه و ترکی استانبولی را پوشش میدهد. در این مصاحبه گپ و گفتی با همبنیانگذار اپلیکیشن داشتیم تا با تیم جوان و خلاق توسعهدهنده بیاموز بیشتر آشنا شویم.
دیجیاتو: خودتان را برای خوانندگان دیجیاتو معرفی کنید.
علی شهدوست: من علی شهدوست هستم، متولد سال ۱۳۶۶ و فارغالتحصیل رشتهی برق و قدرت. پیش از این حدود شش یا هفت سال در حوزهی دیجیتال مارکتینگ و محتوا کار میکردم.
دیجیاتو: پیش از این در حوزهی آموزش زبان فعالیتی داشتهاید؟
علی شهدوست: من حدود دو سال در زمان دانشگاهم مدرس زبان انگلیسی بودم و برای سطوح مختلف تدریس میکردم.
دیجیاتو: تیم بیاموز چه زمانی و با چند نفر شکل گرفت؟ الان چند نفر در تیم مشغول به کار هستند؟
علی شهدوست: من قبل از بیاموز با یکی از دوستانم یک شرکت دیگر داشتم. چون آن موقع در زمینه محتوا کار میکردم، احساس میکردم آن بیزینس برایم محدودیت ایجاد میکند و امکان رشد ندارد. من دنبال بازاری بودم که در زمینهی محتوا امکان رشد بیشتری داشته باشد که بتوانم تخصصیتر و جدی تر کار کنم.
وقتی ایده بیاموز به ذهنم رسید، یک وبسایت راه انداختم و وقتی وبسایت به یک آمار قابل قبول رسید سهمم را به شریکم فروختم. بعد با برادرم صحبت کردم که حدود ده سال بود در حوزهی نرمافزار فعالیت میکرد. اعداد را به او نشان دادم و او قانع شد که بیاید و کار را با هم شروع بکنیم.
کم کم کار جدی شد و ما یک دفتر گرفتیم تا کار را جدی شروع کنیم. همان موقع همسرم هم به ما اضافه شد که ایشان هم مدت زیادی در حوزهی اپلیکیشن کار میکرد و تیم تکمیلتر شد. وقتی دفتر گرفتیم و شروع به کار کردیم تقریبا دو کارمند داشتیم و الان تیممان حدودا بیست نفره است.
دیجیاتو: وضعیت بازار اپهای آموزش زبان، آن زمان که به آن پا گذاشتید چطور بود؟ الان اندازه بازار حوزهی آموزش زبان چقدر است؟
علی شهدوست: کل بازار آموزش زبان از نظر اندازه کمی بزرگ شده اما آنقدر هم تغییر نکرده. چیزی که خیلی حس میشود این است که نسبت به چهار، پنج سال گذشته دیجیتالتر شده؛ خصوصا به علت کرونا این روند سریعتر هم شد.
در این سالهایی که فعالیت داشتیم کاملا احساس می کردیم که مردم دارند ترغیب میشوند که برای یادگیری زبان به سمت استفاده از ابزارهای دیجیتال بروند و این در دوران کرونا شدت گرفت. از نظر رقابت، همان موقع که ما وارد شدیم هم تعداد رقبا کم نبود. ما همان موقع یک برآوردی کردیم و حدود پنجاه مجموعه کوچک و بزرگ در حال فعالیت بودند و الان تعداد حتی بیشتر هم شده.
از لحاظ کیفیت هم، کیفیت برنامهای که آن موقع کار میشد با الان قابل مقایسه نیست. خیلی از همکاران ما در این حوزه برنامههای خوبی تولید کردهاند. از نظر سطح و کیفیت برنامهها رشد خیلی زیادی وجود داشته و غیر از خودمان، بقیه که در همین زمینه کار میکنند هم از نظر کیفیت برنامه خیلی جلو رفتهاند.
ایدهی پروژه LanGeek از فیدبکهای کاربران آمد
دیجیاتو: به جز اپلیکیشن آموزش زبان، چه پروژه هایی توسط تیم بیاموز در حال اجراست؟
علی شهدوست: وقتی ما بیاموز را شروع کردیم، یکی از چیزهایی که خیلی به آن فکر میکردیم این بود که بتوانیم تاثیر مثبتی در حوزهی آموزش زبان داشته باشیم. متاسفانه یکی از چیزهایی که در محصولات دیجیتال به زبان فارسی وجود دارد این است که محتوای دیجیتال شکل کپی شده از محتوای کتبی است که خیلی کار درستی نیست. مثلا دیکشنریهای دیجیتال معروف و بزرگی که الان در ایران وجود دارند، شکل کپی شده از دیکشنریهای مکتوب هستند که کار جذابی نیست.
یکی از کارهایی که ما انجام دادیم، درست کردن دیکشنری آموزشی بیاموز بود که تقریبا میشود گفت تنها و اولین دیکشنری است که به طور کامل از پایه نوشته شده و پروژه بزرگ و زمانبری بود. چون چند صد هزار یا چند ده هزار واژه را ترجمه کردن، جدا کردن و پیدا کردن مثال برایشان بسیار چیز زمان بری بود. ما این دیکشنری را به صورت کاملا رایگان در اختیار کاربران قرار دادیم. تقریبا میشود گفت که از پروژهی اپلیکیشن اگر بزرگتر نباشد، به هیچ عنوان کوچکتر هم نیست.
در کنارش ما وبسایت آموزشی بیاموز را هم داریم که درسهای آموزشی و بخشی از امکانات اپلیکیشن به شکل رایگان در اختیار کاربران قرار گرفته. ما سعی کردیم ساختار آموزشی را به طوری بچینیم که کسانی که امکان پرداخت پول را هم ندارند بتوانند از سطحی از امکانات استفاده کنند. طبیعتا کیفیت محصولی که دریافت میکنند پایین تر است اما به این صورت نباشد که فقط کسانی که پول پرداخت میکنند امکان یادگیری داشته باشند و همیشه دسترسی رایگان به محتوای آموزشی وجود داشته باشد.
دیجیاتو: شما یک پروژه بینالمللی به نام Langeek دارید. ایده اش از کجا آمد؟ در حال حاضر در چه مرحلهای هستید؟
علی شهدوست: ایدهی پروژه از فیدبکهای کاربران آمد. چون در کار آموزش زبان بخش زیادی از روند را باید کاربر انجام بدهد که برود بگردد و محتوای آموزشی را در بخشهای مختلف پیدا کند و از چیزهایی که از قبل بلد است رد شود و محتوای جدید را بخواند، ما به این نتیجه رسیدیم که میشود این روند را از طریق هوش مصنوعی به نوعی خودکار کرد و همین شد ایدهی اصلی Langeek.
در کنارش این ایده را هم داشتیم که بتوانیم کار را مقداری گسترش بدهیم. به طور کلی بازار ایران گرچه بزرگ است اما خب آنقدر هم نیست که بشود خیلی گسترده کار کرد زیرا حوزهی آموزش زبان به نسبت محدود است. خیلی وقت بود که ما این ایده را داشتیم تا کار بینالمللی کنیم و نهایتا وقتی این ایدهی جدیدی به ذهن ما رسید با خودمان گفتیم خب به عنوان پروژهی بینالمللی رویش کار کنیم.
تقریبا شش یا هفت ماه است که داریم رویش کار میکنیم. موتور اصلی هوش مصنوعی Langeek یک مقدار ساختار پیچیدهای دارد چون از NLP [ پردازش زبانهای طبیعی] استفاده میکند و در کل کار کردن با آن چندان ساده نیست. ورژنهای اولیه از این اپ و ورژنهای اولیهی آن سیستم داینامیکی که محتوا را برای کاربر پیدا میکند، دارد آماده میشود و احتمالا در ماههای آینده منتشر شود و در اختیار کاربران قرار بگیرد.
دیجیاتو: بیاموز با سرمایه مستقل اداره میشود یا سرمایهگذار داشتید؟ با چه چالشهایی در ابتدای کار روبرو بودید؟
علی شهدوست: خیر سرمایه گذار نداشتیم. طبیعتا در فاز اولیه کار سرمایه نیاز است و وقتی من سهمم را به شریکم فروختم یک سرمایه اولیه خوبی داشتیم و با استفاده از آن کار را راه انداختیم. یک سال اول که هنوز به آن صورت به نقطهای نرسیده بودیم که هزینه و درآمد سر به سر شود با آن سرمایه کار را جلو بردیم. بعد از یک سال به سوددهی رسیدیم و دیگر کار به صورت مستقل اداره میشد و همهی هزینههای مجموعه از فروش اپلیکیشن و فروش محصولاتمان تامین میشد.
یک مقدار چالشهای مالی وجود داشت اما ما در روند رشد مجموعه کمی محافظهکار بودیم. یعنی این اشتیاق وجود داشت که با سرعت بیشتری رشد بکنیم اما با توجه به تجربهی قبلی که من در کسب و کار داشتم ترجیح دادیم سرعت رشد را پایین بیاوریم. بنایراین به اینکه چالش مالی جدی داشته باشیم خیلی نزدیک نشدیم که مثلا حقوق بچهها سر ماه پرداخت نشود یا به اندازهی کافی منابع مالی نداشته باشیم.
اما طبیعتا این حس همیشه وجود داشته که ممکن است چنین اتفاقی بیفتد به خصوص به خاطر بی ثباتی اقتصادی. ما مجبور شدیم خیلی از برنامههایی که برای رشد داشتیم را به همین علت کنسل کنیم. مثلا دیدیم که ما برای سه ماه آینده این پلن را داریم برای افزایش تعداد افراد یا تولید یک محصول خاصی بعد دیدیم با توجه به شرایطی که داریم ممکن است در سه ماه آینده امکان اجرای این نباشد.
بنابراین گرچه چالش مالی جدی نداشتیم اما چالشها به شکل دیگری خودشان را نشان میدادند و ما مجبور بودیم محافظه کارانه عمل کنیم. این در استارتاپ به آن صورت نمیگنجد. شاید اگر این شرایط وجود نداشت ما در حال حاضر به جای یک تیم بیست نفره، یک تیم پنجاه یا حتی صد نفره بودیم. ما مجبوریم برخی برنامهها را حذف کنیم چون ترسیدیم که اگر این کار را نکنیم به صورت جدی با مشکل مالی روبرو شویم.
فرهنگ خرید نرمافزار به طور کلی نسبت به چهار سال قبل خیلی بهتر شده است
دیجیاتو: درآمد بیاموز از محل خریدهای درون برنامهای چقدر است؟ فکر میکنید فرهنگ خرید اپهای پولی در کشورمان جا افتاده است؟
علی شهدوست: در مورد سوال اول بگذارید عدد دقیقی نگویم. رقابت در این بازار زیاد است و شرایط بازار ایران هم طوری است که نگفتن این عدد برای مجموعه بهتر است.
در مورد سوال دوم؛ فرهنگ خرید نرمافزار به طور کلی نسبت به چهار سال قبل خیلی بهتر شده است اما هنوز هم خیلی جای کار دارد. همین الان هم ما، البته نه فقط ما بلکه تقریبا تمام اپهایی که در حوزههای مختلف کار میکنند و برنامهشان پولی است؛ بخش قابل توجهی از نظرات منفی که دریافت میکنند به خاطر این است که کاربر باید پول پرداخت کند.
نقطه مقابل این است که حوزهی نرمافزار یکی از گرانترین حوزههای تولیدی به حساب میآید. نیروی کار در حوزهی نرمافزار کم شده و خیلی گران هم هست. مثلا الان پایهی حقوق یک برنامهنویس یا کسی که در حوطهی محتوا کار میکند از پایه حقوق متوسط جامعه به مراتب بالاتر است. بنابراین تولید نرمافزار هزینهی زیادی دارد اما از آن طرف مشتری یا کاربر این ذهنیت را دارد که نباید برایش پول پرداخت کند.
این یک مقدار چالش ایجاد میکند.کارفرماها از طرفی با نیروی کار روبرو هستند که درخواست حقوق بیشتری دارد و خودش را با خارج از ایران قیاس میکند و از یک طرف هم مشتریها اپ را با برنامههای کرک شده قیاس میکنند و میگویند فلان برنامه مثلا ویندوز یا هر برنامه دیگر به صورت رایگان در دسترس است.
مثال دیگر دولینگو است که آنقدر بزرگ است و تعداد کاربرهایش زیاد است که از یک مدل درآمدی کوچک، درآمد قابل توجهی دارد. خب در اندازهی کوچکتر و جامعههای کوچکتر، سازنده مجبور است از مدل مالی استفاده کند که از کاربر پول دریافت کند و همین مجموعهها را با چالش روبرو میکند.
دیجیاتو: نقطهی قوت بیاموز که بین شما و رقبایتان تمایز ایجاد میکند چیست؟
علی شهدوست: نمیشود الزاما گفت تمایز، شاید بیشتر این باشد که ما چطور در این بازار ماندهایم. شاید بتوانم بگویم که یکی از دلایلش این است که ما روی قسمتی از بازار تمرکز کردیم که هدفمان بود و قسمتی که هدف ما بود، بخش محصولات کمک آموزشی در آموزش زبان است.
در واقع رقیب ما آموزشگاهها نیستند بلکه کتابهای کمک آموزشی زبان هستند. ما محصول را طوری طراحی کردیم که همه بتوانند از آن استفاده کنند؛ یعنی همه کسانی که به هر نحوی زبان میخوانند، چه در خانه مطالعه میکنند و چه به آموزشگاه میروند. این برای ما نقطه قوت قابل توجهی بوده.
ما با بسیاری از رقبا هم به آن صورت رقابت مستقیمی نداریم و طبق دیتایی که از کاربرانمان گرفتیم خیلی از کاربرها دارند همزمان از محصول ما و رقبایمان استفاده میکنند. بنابراین ما خیلی رقابت مستقیمی نمیبینیم. به نظرم اگر بقیه رشد کنند به رشد ما هم کمک میکند.
دیجیاتو: به نظر شما بیاموز میتواند یک جایگزین کامل برای کلاس زبان باشد؟
علی شهدوست: بستگی دارد که فرد در چه سطحی باشد. به طور کلی هیچ محصولی نمیتواند به صورت صد در صد جایگزین محصول دیگر باشد. من خودم هم خیلی به کلاسهای آموزشی زبان اعتقاد دارم و محصول ما هم طوری طراحی نشده که جایگزین باشد. اما اگر فردی تازه یادگیری زبان را آغاز کرده پیشنهاد نمیکنم که از اپلیکیشنی مثل اپ ما به عنوان تنها منبع یادگیریاش استفاده کند.
چون فن یادگیری زبان چیزی است که فرد باید در کنار گرامر و کلمه و سایر اطلاعات، در مراحل اول یادگیری، یاد بگیرد. ممکن است فردی باشد که قبلا یک یا دو زبان را یاد گرفته و با همهی اینها آشنا است، برای این افراد این محصول توصیه میشود. کسانی که قبلا تا سطح متوسط یا پیشمتوسط جلو رفتهاند و الان میخواهند روند آموزشی را تکمیل کنند هم محصول ما میتواند خیلی کمک کند.
ما این ایده را داریم و این فیدبک را از کاربران هم گرفتیم که میتوانند از روش آموزشی که دارند، استفاده کنند و چون گسترهی آموزش زبان بسیار بزرگ است سعی کنند فقط در یک زمینه کار نکنند و استفاده از محصول ما هم میتواند خیلی کمکشان کند.
دیجیاتو: اپلیکیشنتان را برای iOS منتشر نکردهاید. این موضوع دلیل خاصی داشته؟ آیا در آینده برنامهای برای انتشار اپ در پلتفرم اپل دارید؟
علی شهدوست: این سوالی است که کاربران هم خیلی از ما میپرسند و پاسخ دادن به آن کمی سخت است. واقعیت این است که ما در بحث تولید اپلیکیشن هیچ مشکلی نداشتیم و حتی یک نسخهی بتا برای iOS هم تولید کردیم. مشکل اصلی که برای ما وجود داشت انتشار نسخه iOS بود. خیلی از برنامهها این کار را انجام دادند، برنامه را هم منتشر کردند اما در نهایت از اپ استور حذف شدند.
چیزی که معمولا کاربران نمیدانند این است که تولید برنامه تا رسیدن به این مرحله که یک محصول قابل فروش بشود، شاید حدود دو سال و حداقل ۲۰۰ میلیون هزینه داشته باشد. واقعیت این است که این ریسک بزرگی است و ما ترجیح دادیم این ریسکی که میخواهیم بکنیم یا منابع مالی که میخواهیم بگذاریم را برای بخشی صرف کنیم که از برگشت مالی ٖآن مطمئن تر هستیم.
این یکی از همان مواردی است که اشاره کردم استارت آپ ها مجبور میشوند برای چالش های مالی یا چالشهای فضای کار یک مقدار محافظه کارانه عمل کنند. شاید این رفتار محافظه کارانهای باشد اما ما تا حدی منتظر هستیم که ببینیم آیا شرایط برای انتشار برنامهها در iOS تغییر خواهد کرد یا نه. فکر میکنم اگر به شکل فعلی برنامه را منتشر بکنیم، اگر برنامه برود جلو و حذف بشود هم برای کاربر نارضایتی ایجاد میکند و هم برای ما هزینهبر میشود.
دیجیاتو: مهمترین رقیب بیاموز را چه اپلیکیشن (یا چه اپلیکیشنهایی) میدانید؟
علی شهدوست: همانطور که گفتم نگاه ما به برنامهها خیلی رقابتی نیست. مهمترین رقیبی که در حوزهی زبان میبینیم، انگیزهی زبانآموز است. یکی از بزرگترین مشکلات ما که در حوزهی آموزش زبان کار میکنیم این است که کاربر یا زبانآموز میآید و شروع به یادگیری زبان میکند اما بعد از یک یا دو ماه انگیزهاش را از دست میدهد و این روند را متوقف میکند. با وجود اینکه واقعا میخواهد یاد بگیرد این روند را متوقف میکند و این توقف برای این بازار ضرر دارد، چه به صورت سنتی و چه به صورت دیجیتال.
اگر بتوانیم محصولات خوبی تولید کنیم و کاربران را در روند یادگیری نگه داریم به تمام کسانی که در این حوزه کار میکنند، کمک میکند. یعنی هر محصول خوبی که در این بازار تولید میشود، همهی کسانی که در این حوزه کار میکنند از آن سود می برند. این سهم همیشه زیاد بوده و ما هیچوقت فکر نکردیم که یک محصول جدید به بازار آمده و توانسته سهم ما را در بازار کم کند. هر بار که همکاران ما پیشرفت داشتهاند برای ما هم تأثیر داشته چون باعث شده که اعتماد کاربران به روند یادگیری زبان و محصولهای دیجیتال افزایش پیدا کند. این مهمترین رقیب ما است و اگر بتوانیم این مشکل را حل کنیم همه با هم رشد میکنیم.
دیجیاتو: اگر بخواهید از بین اپلیکیشنها نام ببرید چطور؟
علی شهدوست: اگر بخواهم به خود برنامهها اشاره بکنم، برنامههایی مثل لرنیت، زبانشناس، دهکدهی زبان، آیلینگو دارند خوب تلاش میکنند. برنامههای خوب، زیاد هستند و ممکن است الان برنامهای باشد که حضور ذهن نداشته باشم که نام ببرم اما خب این تیمها هم سه چهار سالی هست کار میکنند. بعضی قبل از ما و بعضی بعد از ما شروع کردند اما همه برنامههای خوبی هستند و هر کدام قسمتی از بازار را هدف گذاری کردهاند و در آن بخش فعالیت میکنند.
مهمترین رقیبی که در حوزهی زبان میبینیم، انگیزهی زبانآموز است
دیجیاتو: به نظرتان مهمترین چالشهایی که اپلیکیشنهای آموزش زبان در ایران با آن مواجهند چه موضوعاتی است؟
علی شهدوست: پیش از هر چیز یک چالش کلی هست که نه فقط اپلیکیشنهای آموزشی بلکه هر برنامه و هر بنگاه اقتصادی در حال فعالیت با آن روبرو است و آن هم بیثباتی اقتصادی است. این شاید بزرگترین چالش فعلی ما است. ما بسیاری از برنامهها را به این علت نمیتوانیم انجام بدهیم و من مطمئنم که این دربارهی بقیه همکارهای ما در همین حوزه و حوزههای دیگر هم صدق میکند.
حالا برویم سراغ چالش دوم. چون این حوزه محتوا محور هست ما با بحث حق نشر هم روبروییم. چون قوانین حوزهی حق نشر خیلی شفاف نیست و پیگیریهای این حوزه خیلی راحت نیست. ما در یکی از مراحل کارمان با این مشکل برخورد کردیم که یک مجموعهای که به نسبت هم معروف است کل دیتابیس دیکشنری ما را برداشت. با اینکه حق ما بود که بتوانیم این قضیه را پیگیری کنیم که محتوایی که ما تولید کردهایم را کس دیگری بردارد و منتشر بکند اما با دردسر روبرو شدیم که از آنها بخواهیم این محتوا را بردارند.
چالش دیگر هم روند مرتبط به انگیزهی کاربرها است که همه دارند روی آن کار میکنند تا به نحوی افزایشش بدهند.
دیجیاتو: کرونا تقریبا روی همه کسب و کارها اثراتی گذاشت. در مورد بیاموز چطور بوده؟ آیا در دوران قرنطینه متوجه تغییرات محسوسی در آمار تعامل کاربران شدهاید؟
علی شهدوست: تا حد زیادی بله تاثیر داشت. روند دیجیتال شدن بازار آموزش که حالا آموزش زبان هم در آن قرار میگیرد مدت زیادی است که شروع شده اما کرونا یک دفعه یک شیب تیز به این روند داد و ما هم کاملا این تغییر را احساس کردیم. از طرفی باعث شد بسیاری از کسانی که در بخش سنتی بازار آموزش کار میکردند به این فکر بیفتند که محصول دیجیتال منتشر بکنند.
همین، تعداد محصولات و متعاقبا رقابت بازار تا حدی افزایش پیدا داد. ما یک رشد تقریبا دو برابری در محصولمان داشتیم. سالهای قبل هم عدد رشد وجود داشت اما در این حد نبود. این نشان میدهد که کاربران تمایل پیدا کردند که یادگیری زبان را به صورت دیجیتال ادامه بدهد.
دیجیاتو: از برنامههای آینده بیاموز برایمان بگویید. آیا پشتیبانی از زبانهای بیشتری را در دستور کار دارید؟ خوانندگان دیجیاتو انتظار اضافه شدن چه قابلیتهایی را به اپلیکیشن داشته باشند؟
علی شهدوست: برای اضافه کردن یک سری قابلیتها برنامهریزی کردهایم اما دربارهی اضافه کردن زبان، برنامه داریم زبان روسی را اضافه کنیم که کاربران خیلی درخواست میکنند. قبل از آن هدف گذاری کردهایم که پیش از اینکه سراغ زبان جدید برویم، زبانهای عربی و اسپانیایی که شش هفت ماه پیش به برنامه اضافه کردهایم، تکمیلتر شوند و بعد از این احتمالا سراغ زبان جدید برویم.
اضافه کردن زبان یک بخش مالی هم دارد، آن زبان باید انقدر محبوب باشد و انقدر مشتری داشته باشد که از نظر مالی برای ما بصرفد. ما همین الان هم زبانهایی داریم که هزینهی تولید خود را در نمی آورند و ما مجبوریم این را از بخشهای دیگر محصولمان پوشش بدهیم. این چالش وجود دارد که اگر همینطور جلو برویم و هی زبان اضافه بکنیم، به سرعت زبانهایی به محصولمان اضافه شوند که از نظر مالی مقرون به صرفه نیستند برای همین سعی میکنیم کمتر اینکار را بکنیم اما در عوض عمق محصولی که تولید میشود زیاد باشد که کاربر بتواند واقعا استفاده کند.