منطقه عجیبی در بیابان نامیب در جنوب آفریقا وجود دارد که در آن دایره‌های عجیبی خالی از علف دیده می‌شود، در حالی که اطراف این دایره‌ها پوشیده از علف است. این دایره‌ها که با نام «دایره‌های جادویی» شناخته می‌شوند، مدت‌ها برای دانشمندان مبهم بودند و اگرچه تئوری‌هایی برای توضیح آن‌ها مطرح می‌شد، اما حالا به نظر می‌رسد که به پاسخ این معما دست پیدا کرده‌ایم.
بیابان نامیب در فاصله 80 تا 140 کیلومتری ساحل نامیبیا، دشتی منحصر به فرد و پوشیده از علف است که دایره‌های خالی آن از فاصله چند کیلومتری خودنمایی می‌کند. بارش باران در این منطقه به ندرت اتفاق می‌افتد و گاهی اوقات به فاصله کوتاهی پس از این بارش‌ها شاهد رشد علف در این دایره‌ها هستیم، اما این گیاهان خیلی زود از بین می‌روند و فقط علف‌های میان دایره‌ها باقی می‌ماند.
گروهی از محققان اخیرا شرایط مربوط به رشد و نابودی گیاهان در این دایره‌ها را بررسی کرده‌اند. آن‌ها می‌گویند 10 روز بعد از بارش باران، در بخش داخلی دایره‌ها مقدار کمی علف رشد کرده و تقریبا بلافاصله رو به نابودی رفته‌اند. 20 روز بعد از بارش، تقریبا تمام علف‌های داخل دایره پژمرده شده‌اند اما علف‌های بیرون دایره نرم و شاداب‌اند.
علت پدید آمدن دایره‌های جادویی در بیابان نامیب چیست؟
بررسی ریشه این علف‌ها نشان می‌دهد که اندازه آن‌ها برابر یا حتی بزرگ‌تر از ریشه علف‌های اطراف بوده است. این یعنی علف‌ها به شدت به دنبال آب بوده‌اند. از سوی دیگر، حسگرهایی که داخل خاک قرار داشتند، نشان دادند که مقدار رطوبت خاک در داخل و بیرون دایره‌ها به فاصله کوتاهی بعد از بارش اولیه، یعنی زمانی که علف‌های جدید هنوز به‌درستی شکل نگرفته بودند، به‌صورت آهسته کاهش پیدا کرده است.
در همین حال، در شرایطی که علف‌های اطراف قوی بودند، رطوبت خاک در همه جا، از جمله در داخل دایره‌ها که هنوز علف‌ها به درستی شکل نگرفته بودند، کاهش پیدا کرده است. با توجه به گرمای شدید بیابان نامیب، گیاهان دائما در حال از دست دادن آب هستند. بنابراین در اطراف ریشه خود نوعی خلاء خاک مرطوب درست می‌کنند و آب را به سمت خود می‌کشند.
پژوهشگران می‌گویند این یافته‌ها به خوبی نشان می‌دهد که آب در این خاک‌ها به‌سرعت و به‌شکل افقی پخش می‌شود و حتی به فواصل دورتر از هفت متر می‌رسد. این اتفاق نمونه شگفت‌انگیزی از پدیده «بازخورد آب‌شناسی بومی» است که در آن دایره‌های خالی به مخزنی برای کمک به بقای علف‌های پیرامونی تبدیل می‌شود.
نتایج این مطالعه در مجله Perspectives in Plant Ecology, Evolution and Systematics منتشر شده است.
