دانشمندان بسیاری در طول تاریخ تلاش کرده‌اند تا نقشه کاملی از ستارگان بکشند. اخیرا محققان موفق به کشف قدیمی‌ترین نقشه از ستارگان جهان شده‌اند.
تصویربرداری چندطیفی از از یک نسخه خطی متعلق به یونان باستان بخش‌هایی از رساله افسانه‌ای ستاره شناسی به نام هیپارخوس را در آسمان شب نشان می‌دهد. بیش از 2100 سال پیش، هیپارخوس، اخترشناس یونانی، نقشه ستارگان را طرح ریزی کرد و سالیان متمادی اقدام وی اولین تلاش بشریت برای اختصاص مختصات عددی به اجرام ستاره‌ای تلقی می‌شد.
قدیمی‌ترین نقشه از ستارگان جهان متعلق به کیست؟
گر چه این رساله مشهور بود اما از طریق نوشته‌های منجم معروف دیگری به نام کلودیوس بطلمیوس که فهرست آسمانی مخصوص خود را 400 سال بعد گردآوری کرد، شناخته شد. محققان معتقدند که تکه‌هایی از سند تاریخی گمشده هیپارخوس را که در یک نسخه خطی پنهان شده بود، یافته‌اند.
هفته اخیر در مجله تاریخ نجوم این گونه آمده است که شواهد به دست آمده، معتبرترین شواهد تا به امروز است و این امکان را به باستان شناسان و محققان می‌دهد تا فهرست نامه ستارگان هیپارخوس را بازسازی کنند. کشف جدید دانشمندان نه تنها کوششی در جهت تبیین تلاش هیپارخوس در نقشه‌بندی آسمان شب از طریق اندازه گیری‌ها و محاسبات دقیق است بلکه تلاشی در جهت فهم تاریخ نجوم خواهد بود.
هیپارخوس (ابرخس) که به عنوان پدر مثلثات از او یاد می‌شود، بزرگترین ستاره شناس یونان باستان لقب گرفته است. این طور به نظر می‌رسد که بخش‌هایی از نقشه ستارگان او در کتابی با نام Codex Climaci Rescriptus آمده است. (این کتاب به زبان سریانی در قرون دهم و یازدهم نوشته شده و البته صفحات این کتاب برای استفاده مجدد پاک شده است. این روش در آن زمان معمول بوده و برای بازیافت از آن بهره می‌گرفته‌اند.)
گر چه مالکیت اغلب آثار کدکس در اختیار موزه انجیل واشنگتن دی سی است ولی نسخه خطی موجود از کلیسای ارتدکس یونانی سنت کاترین واقع در شبه جزیره سینا مصر به دست آمده. تیم‌های تحقیقاتی از کتابخانه الکترونیکی نسخه‌های خطی اولیه و پروژه لازاروس مستقر در موسسه فناوری روچستر، موفق شده‌اند با طول موج‌های نور و تکنیک جدیدی به نام تصویربرداری چندطیفی، متون و اندازه گیری‌های مبهم نقشه را آشکار کنند.
سپس محققان دانشگاه سوربن و دانشگاه کمبریج توانستند توصیفات چهار صورت فلکی را رمزگشایی کنند. به نظر می‌رسد که این نه تنها نقشه‌برداری هیپارخوس را آشکار می‌کند، بلکه به گفته اعضای تیم تحقیقاتی، شواهد عددی تازه فاش شده با مختصات ستاره‌ای واقعی سازگار است.
این اتفاق فهرست‌بندی هیپارخوس را دقیق تر و صحیح تر از کتاب راهنمای نجوم بطلمیوس (المجست) جلوه می‌دهد ولی با این حال محققان اعتراف می‌کنند که فعلا در حال تحقیق روی یک نمونه کوچک از این نقشه هستند و ممکن است در بخش‌هایی از این فهرست اشتباهات فاحشی وجود داشته باشد که هنوز کشف نشده است. به گفته پژوهشگران کتاب Codex Climaci Rescriptus می‌تواند اطلاعات بیشتری از مشاهدات ستاره‌ای هیپارخوس فاش سازد.
نگاهی به گذشته
فناوری‌های دیجیتال پیشرو در عصر کنونی، تلاش می‌کند که به بازیابی بخش‌های حیاتی میراث فرهنگی در اسنادی که انسان به دلایلی نظیر آسیب دیدن، از بین رفتن یا زوال و پاک شدن تعمدی نمی‌بیند بپردازد و این راه را همچنان ادامه خواهد داد.
تصویربرداری چندطیفی همچنین متونی را از قدیمی ترین نسخه‌های فعلی نوشته‌های ارشمیدس، ریاضیدان برجسته یونان باستان، احیا کرده و از دیگر کاربردهای آن می‌توان به فاش کردن اسرار طومارهای مخدوش شده فوران کوه وزوو، آشکار کردن رازهای طومار دریای مرده و کتاب مقدس غارهای قمران اشاره کرد.
منبع :cnet
