فوران آتشفشان تونگا در ماه ژانویه 2022 رسما به عنوان بزرگ‌ترین فورانی ثبت شد که با استفاده از ابزارهای رصدی مدرن در تاریخ اتمسفر زمین مشاهده شده است. این رویداد بزرگ‌تر از انفجار همه آتشفشان‌های قرن بیستم و حتی بزرگ‌تر از هر گونه انفجار اتمی بوده است.
ارزیابی‌های مربوط به این واقعه در دو مقاله در مجله Science بررسی و تایید شده‌اند. این فوران در تاریخ 25 دی ماه از آتشفشان زیردریایی هونگا تونگا در جنوب اقیانوس آرام رخ داد و سونامی‌های بزرگی را به وجود آورد که چند کشته بر جای گذاشت. با این حال، آمار تلفات این فوران بسیار کمتر از فوران آتشفشان کراکاتوای اندونزی در سال 1883 بود که باعث مرگ و میر 30 هزار نفر شد.
دکتر «رابین ماتوزا» از دانشگاه کالیفرنیا، سانتا باربارا که از نویسندگان یکی از این مقاله‌هاست، می‌گوید: «تونگا به واقع درست مثل کراکاتوا یک رخداد جهانی بود، اما ما حالا سیستم‌های رصدی ژئوفیزیکی بسیار زیادی داریم و این سیستم‌ها توانسته‌اند چیزی را ثبت کنند که در عصر داده‌های مدرن بی‌سابقه بوده است.»
صدای فوران آتشفشان تونگا 10 هزار کیلومتر دورتر شنیده شد
فوران تونگا به دنبال چند هفته فعالیت در این کوه زیردریایی رقم خورد و چندین موج فشار جوی را به وجود آورد. حتی افرادی که در فاصله 10 هزار کیلومتری در آلاسکا حضور داشتند می‌گویند به‌صورت مکرر صدای انفجارهای این آتشفشان را می‌شنیدند. شبکه جهانی حسگرهای معاهده منع آزمایش سلاح‌های هسته‌ای هم موفق به شناسایی این سیگنال فروصورت شد. سیگنال‌های فروصوت فرکانس‌هایی در زیر دامنه شنوایی انسان هستند.
داده‌های موجود نشان می‌دهد که فشار جوی حاصل از فوران آتشفشان تونگا مشابه بزرگ‌ترین انفجار اتمی تاریخ مربوط به بمب تزار در سال 1961 بوده اما دوام آن چهار برابر بیشتر بوده است. محققان می‌گویند امواج لمبی که در اثر این فوران به وجود آمدند، حداقل چهار بار به دور زمین گردش کرده‌اند.
در بریتانیا که 16,500 کیلومتر با تونگا فاصله دارد، این موج‌ها 14 ساعت پس از فوران مشاهده شدند و ابرهای موجود در آسمان این منطقه را بلند کردند. دانشمندان حالا مشغول تحقیق درباره سونامی‌های نزدیک خط ساحلی مجمع‌الجزایر تونگا هستند. برخی از این سونامی‌ها بدون شک تحت تاثیر موج‌های فشار آتشفشان به وجود آمدند، اما مطالعات بیشتری لازم است تا مشخص شود که فروریزی بخشی از خود آتشفشان هم در این سونامی‌ها تاثیر داشته یا نه.
