پیداکردن دوست جدید و صمیمی‌شدن با او می‌تواند استرس را از بین ببرد، به‌خصوص دوستی که بی‌ریا عشق می‌ورزد، قضاوت نمی‌کند و همیشه همراه و حامی ماست، دوستی مثل حیوانات خانگی دوست‌داشتنی. در ادامه همراه ما باشید تا ببینیم حضور حیوانات خانگی چگونه استرس انسان را کم می‌کند و چه فوایدی برای سلامت روح و جسم ما دارد.
حیوانات خانگی چگونه استرس را از ما دور می‌کنند؟
همه می‌دانیم حرف‌زدن درباره دردها و رنج‌ها با دوستی که شنیدن بلد است چقدر می‌تواند آرامش‌بخش باشد، اما وقت‌گذراندن با حیوانات خانگی حتی از آن هم آرامش‌بخش‌تر است.
پژوهشی نشان می‌دهد که موقع انجام‌دادن کارهای پراسترس، حس حضور حیوانات خانگی حتی از حضور دوستان یا همسر هم آرامش‌بخش‌تر است. احتمالا دلیلش این واقعیت ساده است که حیوانات ما را قضاوت نمی‌کنند و بی‌قید و شرط دوستمان دارند.
مطالعات نشان می‌دهند همدم‌شدن با حیوانات خانگی استرس را از انسان دور و نیاز انسان به حمایت اجتماعی را برآورده می‌کند. این کار چندین و چند مزیت دیگر هم دارد که در ادامه بررسی‌شان می‌کنیم.
۱. بهبود خلق‌وخو
کسی که عاشق حیوانات است وقتی یک جفت چشم بامزه و دوست‌داشتنی به چشمانش خیره می‌شوند یا وقتی گربه‌ای تن نرمش را به دست او می‌مالد، غیرممکن است حالش خوب نشود. نگهداری از حیوانات جدا از حمایت اجتماعی و کاهش استرس، خلق‌و‌خوی انسان را هم بهبود می‌بخشد. پژوهشی در سال ۲۰۱۷ نشان داد افراد مبتلا به ایدز که حیوان خانگی دارند در مقایسه با آنهایی که حیوان ندارند، کمتر دچار افسردگی می‌شوند.
۲. کاهش فشار خون
عجیب اما واقعی است! داروها می‌توانند فشار خون را پایین بیاورند، اما نمی‌توانند جلوی افزایش فشار خون ناشی از استرس و تنش را بگیرند. طی ۲۰ سال گذشته تحقیقات اثبات کرده‌اند که نوازش سگ‌ها و تعامل اجتماعی با حیوانات، اثرات فیزیولوژیکی مثبت روی بدن انسان دارد که کاهش فشار خون یکی از آنهاست.
۳. تشویق به ورزش
صاحبان حیوانات خانگی، به‌ویژه سگ، به‌خاطر نیاز خود حیوان به پیاده‌روی یا به‌خاطر لذت خودشان، معمولا بیشتر از دیگران پیاده‌روی می‌کنند. اگر با این افراد هم‌کلام شوید، احتمالا ازشان می‌شنوید که بیشتر لذت آنها به‌خاطر پیاده‌روی با حیوان عزیزشان است و این احساس قشنگ که بخشی از خانواده بزرگ دوستداران حیوانات خانگی هستند. ورزش نقش مهمی در مهار استرس دارد و برای سلامتی انسان مفید است و داشتن حیوان خانگی تأثیر آن را حتی بیشتر هم می‌کند.
۴. حمایت اجتماعی
قدم‌زدن حیوان خانگی پا‌به‌پای ما به انسان‌های دیگر دلیلی می‌دهد که بایستند و سر صحبت را با ما باز کنند، در نتیجه تعداد افرادی که ملاقات می‌کنیم بیشتر و دایره دوستان و آشنایانمان گسترده‌تر می‌شود.
۵. همراهی و عشق بی‌قید و شرط
هیچ فردی نمی‌تواند همدمی مثل حیوان خانگی باشد. حیوانات به ما عشق می‌ورزند، همراهی‌مان می‌کنند، از سکوت لذت می‌برند و رازنگهدار هستند. بنابراین می‌توانند بهترین پادزهر برای تنهایی انسان باشند. بر اساس پژوهشی، ساکنان خانه سالمندان هنگام ملاقات با سگ‌ها کمتر احساس تنهایی می‌کردند تا وقتی که کنار آن سگ شخصی هم حضور داشت.
حیوانات خانگی حامی عاطفی انسان هستند
حامی عاطفی یعنی هم‌نشینی که حضورش برای فرد درگیر با مشکلات روانی سودمند باشد. تنها هدف حیوانات خانگی هم ارائه همراهی و حمایت است تا حداقل گره یکی از مشکلات روحی فرد را بگشایند. سگ‌ها محبوب‌ترین حامیان عاطفی انسان محسوب می‌شوند. البته خیلی‌ها ترجیح می‌دهند گربه همدم آنان باشد یا مثلا سراغ اسبچه‌ها می‌روند.
حمایت عاطفی حیوان چه سودی برای انسان دارد؟
مطالعات و شواهد نشان می‌دهند که تعامل با حیوانات اثرات مثبت چشمگیری بر سلامت روان انسان دارند. جالب است بدانید که پژوهشی اثبات کرده است داشتن حیوان خانگی می‌تواند برقراری ارتباط عاطفی و مهارت مدیریت بحران فرد را تقویت کند. برخی از مزایای دیگر حمایت عاطفی حیوانات عبارت‌اند از:
- اضطراب کمتر: کافی است دست نوازش به سر حیوان خانگی خود بکشید تا همان لحظه هجوم آرامش و کم‌شدن اضطراب را حس کنید.
- پشتیبانی تروما: افرادی که با موقعیت‌های دشوار سروکار دارند، از جمله کسانی که نوعی ضربه روحی را تجربه کرده‌اند، با وجود حیوان خانگی راحت‌تر می‌توانند زخم‌های خود را التیام ببخشند.
- بهبود سلامت جسمانی: این حامیان عاطفی می‌توانند به کاهش فشار خون، آرام‌سازی ریتم تنفس و تقویت قدرت انسان برای مقابله با درد کمک کنند.
- تنهایی کمتر: حیوان خانگی همدم و همراه انسان است، مخصوصا برای فرد تنهایی که با افسردگی و اضطراب دست‌و‌پنجه نرم می‌کند.
- مراقبت و محبت متقابل: مراقبت از حیوان به انسان هدف می‌دهد. نه فقط به‌خاطر اینکه حیوان بی‌قید و شرط عشق می‌ورزد و همیشه همراه ماست، بلکه چون در ازای این همراهی همیشگی به مراقبت و محبت نیاز دارد.
فرق حیوانات همدم و حیوانات خدمات‌دهنده چیست؟
هرچند استفاده از حیوانات خدمات‌دهنده (مانند استفاده از سگ به‌عنوان راهنمای نابینایان) در ایران چندان رایج نیست، خوب است تفاوت آن را با حیوانات همدم بدانید. به‌رغم تمام شباهت‌ها، تفاوت‌های مهمی بین حیوانات همدم و حیوانات خدمات‌دهنده وجود دارد. بزرگ‌ترین انتظاری که ما انسان‌ها از حیوانات همدم داریم همراهی و حمایت است، در حالی که حیوانات خدمات‌دهنده تربیت می‌شوند تا با انجام وظایفی خاص به افراد ناتوان کمک کنند. البته منظور از ناتوانی لزوما جسمی نیست و می‌تواند ماهیت حسی، فکری یا روانی هم داشته باشد.
حیوانات همدم به احساس و روان ما پل می‌زنند و ناراحتی و سایر حالات بد را از ما دور می‌کنند و حیوانات خدمات‌دهنده:
- با شنیدن کوچک‌ترین صدایی ما را خبردار می‌کنند؛
- راهنمای ما برای ردشدن از خیابان می‌شوند؛
- دکمه آسانسور را می‌زنند؛
- اشیای گم‌شده را پیدا می‌کنند؛
- مواقعی که در خطر هستیم، به دیگران هشدار می‌دهند؛
- نقش نگهبان را ایفا می‌کنند؛
- حتی می‌توانند زمان خوردن دارو را یادآوری کنند.
حیوانات خانگی همدم همان حیوانات خدمات روان‌پشکی نیستند
مراقب باشید حیوانات همدم را با حیوانات خدمات روان‌پزشکی اشتباه نگیرید! حیوان همدم نهایتا می‌تواند با حمایت عاطفی دردهای روحی فرد درگیر مشکلات و بیماری‌های روانی را در لحظه تسکین بدهد. اما حیوانات خدمات روان‌پزشکی برای انجام برخی وظایف برای افراد مبتلا به بیماری‌های روانی تربیت می‌شوند. مثلا می‌توانند وقت خوردن دارو را به یادآوری کنند یا به فرد اجازه ندهند به خودش آسیب برساند. این حیوانات تقریبا شبیه حیوانات خدمات‌دهنده رفتار می‌کنند با این تفاوت که نوع خدمات آنها و آموزش‌هایشان متفاوت است.
وضعیت حیوانات خانگی همدم در ایران
به‌رغم گرایش ذاتی اکثر ما به داشتن حیوان خانگی، مقوله حضور آنها به‌عنوان همدم و جایگزین‌کردن دوست، همسر یا حتی فرزند با این حیوانات هنوز در ایران جا نیفتاده است. تربیت خانواده ایرانی ایجاب می‌کند به‌جای آنکه دردها و مشکلات خود را با حضور این موجودات دوست‌داشتنی رفع کنیم، به معجزه حضور دوستان و آشنایان نزدیک خود پناه ببریم و به حیوانات صرفا به چشم تفریح و سرگرمی نگاه کنیم.
حرف آخر
هنوز نمی‌توان با قاطعیت درباره تأثیر بلندمدت حضور حیوانات همدم بر کاهش علائم مشکلات روحی صحبت کرد، اما می‌توان آنها را به چشم مکملی مفید برای برنامه‌های درمانی دید. با استرس، اضطراب، تروما یا هر مشکل سلامت روانی دیگری روبه‌رو باشید، حیوان خانگی می‌تواند هم‌نشین و حامی شما باشد.
شما بگویید
اگر شما هم حیوان خانگی دارید یا قبلا از یکی از آنها مراقبت کرده‌اید، نظرتان درباره تأثیرگذاری حیوانات خانگی چیست؟ به‌نظر شما وجود حیوان واقعا می‌تواند استرس‌ها و تنش‌های ذهنی را کم کند؟ منتظر شنیدن نظرات ارزشمند شما هستیم.
