شاید اصطلاح تخلف صنفی یا تخلف انتظامی به گوش شما خورده باشد. این اصطلاح برای اشاره به اعمالی به‌کار می‌رود که یک فرد به تناسبت شغل خود -یعنی تعلق به یک صنف خاص- انجام می‌دهد. تخلفاتی که برای وکلا در نظر گرفته شده، توسط دیگران، مثلا پزشکان یا قضات قابل ارتکاب نیست؛ عکس این قضیه هم صادق است. برای مثال یکی از تخلفات انتظامی قضات این است که دفاعیات مکتوب شما را در پرونده ثبت نکنند. آیا یک وکیل می‌تواند مرتکب این تخلف شود؟ مشخصا خیر.
اما این تخلفاتی که می‌تواند به شکایت شما از وکیل‌تان منجر شود چیست؟ این شکایت را در کدام مرجع می‌توانید مطرح کنید؟ این نوشته را بخوانید تا با نحوه شکایت از وکیل آشنا شوید.
درباره‌ی انتخاب وکیل قبلا صحبت کرده‌ایم اما به هر حال ممکن است بعد از انتخاب وکیل، مشکلاتی به‌وجود آید، وکیل شما رعایت امانت نکند یا به دلایل دیگر، تخلفی از وی سر بزند. در قدم اول اجازه بدهید این تخلفات را با هم مرور کنیم.
تخلفات انتظامی وکلا
این تخلفات نسبت به طیف گسترده ای از افراد و اشخاص قابل ارتکاب هستند. برای مثال اگر یک وکیل، پروانه‌ی وکالت خود را تمدید نکند و حق کانون را پرداخت نکند یا در شهری که پروانه‌ی وکالتش برای آنجا صادر نشده دفتر وکالت دایر کند مرتکب تخلف انتظامی شده است. اما هیچ‌کدام از این دو تخلف ارتباطی به موکل پیدا نمی‌کند و برای وی مشکلی ایجاد نمی‌نماید. اما اگر سند یا وجهی به وکیل خود می‌دهید، از وی رسید دریافت کنید. خودداری وکیل از دادن رسید، یکی از تخلفات انتظامی است. یکی دیگر از تخلفات وکیل که می‌تواند به ضرر موکل تمام شود، خودداری وکیل از شرکت در جلسات دادگاه است. باید بدانید وکیل شما می‌تواند هر زمان که بخواهد از پرونده‌ی شما استعفا دهد اما اگر این کار را زمانی انجام دهد که شما وقت کافی برای معرفی وکیل جدید نداشته باشید، مرتکب تخلف انتظامی شده است. اما این دست تخلفات، تخلفات سنگینی به‌شمار نمی‌روند. تخلفات سنگین‌تر وکلا می‌تواند شامل این موارد باشد:
- افشای اسرار موکل (وکیل شما امین شماست)؛
- عدم تحویل یک نسخه از وکالتنامه به موکل (حتما نسخه‌ی مربوط به خود را پر شده، تحویل بگیرید)؛
- تبانی با طرف دعوا و خیانت به موکل (این سنگین‌ترین تخلف یک وکیل است و وی را برای همیشه از وکالت محروم می‌کند)؛
- قبول وکالت علیه موکل سابق در همان موضوعی که وکالت آن را بر عهده داشته است؛
- انتقال قرارداد حق‌الوکاله به دیگری (یعنی وکیل شما، طلب خود را به شخص دیگری انتقال دهد تا وی از شما وصول کند).
همان‌طور که گفته شد و پیداست، تخلفات انتظامی وکلا همه در یک درجه قرار ندارند. این تخلفات بر حسب مجازات‌شان در شش گروه دسته‌بندی می‌شوند. ارتکاب چندباره‌ی بعضی از آنها باعث می‌شود تا بار بعد مجازات بیشتری برای وکیل متخلف در نظر گرفته شود. فهرست همه‌ی این تخلفات را می‌توانید در پایگاه اینترنتی کانون وکلای دادگستری به تفصیل ببینید.
مجازات‌های انتظامی وکلا
همان‌طور که توضیح داده شد، مجازات‌های انتظامی وکلا در شش گروه قرار دارند. سبک‌ترین این مجازات‌ها اخطار کتبی به وکیل متخلف است. مجازات بعدی توبیخ وکیل با درج در پرونده است. این مجازات‌ها برای تخلف از نظاماتی است که کانون برای وکلا تعیین می‌کند. چیزی شبیه به آیین‌نامه‌های داخلی. مجازات گروه سوم، توبیخ وکیل با درج در روزنامه‌ی رسمی و مجله‌ی کانون است. واضح است که هیچ وکیلی دوست ندارد در صورتی که اسمش در گوگل جست‌وجو شود، روزنامه‌ی رسمی توبیخش بالا بیاید! این مجازات وکلایی است که مثلا در جلسه‌ی رسیدگی حاضر نشده‌اند یا رسید اسناد موکل را به او تحویل نداده‌اند. مجازات انتظامی درجه چهار، تنزل درجه است. حتما دیده و شنیده‌اید که وکلا خود را وکیل پایه یک دادگستری معرفی می‌کنند. درصورتی‌که ایشان مرتکب تخلفاتی نظیر اظهارات غیرمحترمانه نسبت به موکل، طرف دعوا، وکیل طرف دعوی و قاضی و کارمندان دادگستری شوند، از وکیل پایه یک به وکیل پایه دو تنزل درجه خواهند یافت و دیگر نمی‌توانند در همه‌ی پرونده ها قبول وکالت نمایند. مجازات درجه پنج، ممنوعیت از وکالت از سه ماه تا سه سال است. بدیهی است که وکیل در صورتی که نیاز باشد در این مدت به محاکم رجوع نماید باید از سمت خود استعفا دهد. این مجازات برای افشای اسرار موکل و چند تخلف دیگر در نظر گرفته شده است. اما سنگین‌ترین مجازات انتظامی، همان‌طور که قابل حدس است، محرومیت دائم از شغل وکالت است. این مجازات برای شدیدترین تخلفات در نظر گرفته شده که مهم‌ترین آنها خیانت وکیل به موکلش است.
کجا شکایت کنیم؟
خب فرض کنیم که این اتفاق تلخ افتاد و وکیل ما مرتکب تخلفی شد که تحت عنوان تخلف انتظامی قابل تعقیب است؛ ما باید به کجا مراجعه کنیم؟ مرجع صالح برای شروع رسیدگی، دادسرای انتظامی کانون وکلای دادگستری است. بسته به اینکه وکیل شما پروانه‌ی کدام شهر یا کانون را دارد، باید به کانون همان محل مراجعه کنید اما کانون وکلای دادگستری مرکز، شامل تهران و شهرهای اطراف تهران، در میدان آرژانتین واقع است. با مراجعه به دادسرای کانون و تقدیم شکایت، این مرجع رسیدگی را شروع می‌کند و پس از احضار وکیل و بررسی دلایل طرفین نهایتا رأی را صادر می‌کند. این رأی قابل تجدیدنظر در دادگاه انتظامی قضات است.
در نظر داشته باشید که وکیل شما موظف به امانتداری و متعهد به صورت‌دادن بهترین دفاع از شماست. اما در این رابطه موکلین هم مسئولیت‌هایی دارند. از آن جمله، صداقت با وکیل، عمل به تعهدات مالی و عدم انتقال استرس و نگرانی به ایشان است. همچنین در نظر داشته باشید که بهتر است هر مشکلی را قبل از بردن به مراجع انتظامی و قضایی، با مذاکره و صلح حل کنیم.
