محققان در آبهای سرد و منجمد کوههای یخی گرینلند، نوعی ماهی قطبی بسیار مقاوم در برابر سرما شناسایی کردهاند که در آبششهای خود نوعی پروتئین ضدیخ دارد.
این ماهی در سواحل شرقی گرینلند صید شده است. جالب است بدانید در این نواحی دمای آب جریانهای اقیانوسی عمدتا کمتر از صفر درجه سانتیگراد است. این دما آنقدر پایین است که به راحتی میتواند منجر به یخ زدن خون گونههای مختلف ماهی شود - به خصوص آن دسته از ماهیها که به زندگی در آبهای گرم و معتدل عادت دارند.
اما ماهیهای قطبی رازی در آستین خود دارند! هنگامی که محققان RNA ماهی قطب شمال، یک حلزون ماهی رنگارنگ را توالییابی کردند، دریافتند آبشش ماهیها مملو از پروتئینهای ضدیخ است. این پروتیئن از یخ زدن آنها در چنین دمای پایینی جلوگیری میکند.
درحقیقت توالییابی RNA نشان داد بخشی از DNA به سلول دستور میدهد که چطور این پروتئین خاص را در بدن ماهی تولید کند.
چنین ساختاری در بدن ماهی به آن اجازه میدهد تا بدن او مملو از پروتئینهای ضدیخ باشد و اجازه زندگی در محیطهای سرد را فراهم کند. پروتئینهای ضدیخ که به ذرات یخ متصل شده و از شکلگیری آنها در بافت بدن جلوگیری میکنند، پیش از این در بدن سایر جانداران ساکن در سرما مانند خزندگان نیز یافت شده بود.
«Liparis gibbus» که نام تخصصی این گونه است، همچنین به عنوان یک حلزون ماهی نقطهای نیز شناخته میشود. این نام به دلیل وجود رنگهای سیاه به صورت نقطهای بر بدن آن انتخاب شده است. این گونه تاکنون چندان مورد توجه نبوده است، اما از سال 2019 که یک حلزون ماهی رنگارنگ پیدا شد که به رنگهای سبز و قرمز میدرخشید، توجه دانشمندان را به این گونه جلب کرد. این گونه درحقیقت اولین مورد از ماهیهای قطبی با فلورسانس زیستی و همچنین اولین نمونه از یک گونه منفرد با دو رنگ فلورسانس است.
«دیوید گروبر» از دانشگاه «سیتی» در نیویورک میگوید: « مشابه اینکه ضدیخ در ماشین شما از یخ زدن آب رادیاتور در هوای سرد جلوگیری میکند، برخی از حیوانات نیز دارای موادی در بدن خود هستند که مانع یخ زدن آنها میشود. به عبارت دیگر، این پروتئینهای ضدیخ از تشکیل کریستالهای یخ در بدن جلوگیری میکند.»
او ادامه داد: «ما قبلا میدانستیم این حلزون ماهی کوچک که در آبهای بسیار سرد زندگی میکند، مجهز به نوعی پروتئین است که از یخ زدن آن جلوگیری میکند. اما از میزان پروتئین موجود در بدن او و اینکه چطور این پروتئین ساخته میشود، اطلاعی نداشتیم.»