فرآیند فروش در فروشگاههای بر بستر شبکه اجتماعی طی چند سال گذشته به یکی از مهم‌ترین راهکارهای کسب درآمد و ایجاد گردش مالی تبدیل شده است و با وجود فیلترینگ تلگرام و برخی محدودیت‌ها برای اینستاگرام، به یکی از قدرتمندترین راه‌های تجارت الکترونیکی در کشور تبدیل شده است. با توجه به اهمیت این بستر فروش، استارتاپ «زلکا» گزارشی درباره رفتار مشتریان در این نوع از تجارت الکترونیکی داشته که نشان می‌دهد مشتریان زن نقش مهمی در پیشرفت یک فروشگاه اینترنتی در شبکه‌های اجتماعی دارند.
شکل گیری اعتماد بین مشتری و فروشگاههای اینستاگرامی
زلکا در این گزارش با تکنیک ماشین لرنینگ و پردازش تصویر حدود ۱۵ میلیون صفحه فروشگاهی را رصد و ۴۵۰ میلیون پست را استخراج کرده تا صفحات کسب و کار مختلف در شبکه‌های اجتماعی را پردازش و تحلیل نماید. بر اساس این استخراج داده، ۲۴,۳۷۲ فروشگاه در شبکه اجتماعی اینستاگرام و ۴,۵۱۲ در پیام‌رسان تلگرام وجود دارد که کالاهای خود را به فروش می‌رسانند. همچنین این فروشگاه‌ها در توییتر و پیام‌رسان واتس‌اپ نیز فعالیت دارند. اما به دلیل تعداد کم‌شان در این دو پلتفرم، از بررسی آنها صرف نظر شده است.
زنان بیشترین مشتریان هستند
در بررسی و تحلیل فالوورهای این صفحات در زلکا، متوجه می‌شویم که «زنان» بیشترین نقش را در فروشگاههای شبکه های اجتماعی دارند و ٪۵۷ دنبال‌کنندگان این صفحات را تشکیل می‌دهند. ۳۹٪ دنبال‌کنندگان را آقایان تشکیل می‌دهند و جنسیت ٪۴ باقی‌مانده نیز در بخش اطلاعات کاربری، گزینه‌های Prefer not to say یا Custom تیک خورده است. در واقع به زبانی ساده‌تر می‌توان گفت که خانم‌ها مشتریان اصلی و عامل رشد این نوع فروشگاه‌ها هستند. با توجه به حضور فعال زنان در این بازار، به‌طور کلی محصولات بیشتر مرتبط به این قشر از جامعه نیز مانند پوشاک، زیبایی و سلامت، لوازم خانگی و زیورآلات، سهمی بیش از ٪۶۰ از این دسته‌بندی‌ها را از آن خود کرده است.
این موضوع نشان می‌دهد که راه‌اندازی فروشگاه اینترنتی که مخاطبین اجناس و محصولات آن زنان باشد، احتمال موفقیت بیشتری در این بستر را پیدا خواهد کرد.
تهرانی پر از فروشگاه فعال در شبکه‌های اجتماعی
همچنین گزارش زلکا نشان می‌دهد که تهران با ٪۵۹ نرخ مشارکت، گوی سبقت را از سایر استان‌ها ربوده است و بیشترین فروشگاههای اینترنتی فعال در بستر شبکه اجتماعی در قلب پایتخت کشور فعال هستند. با این وجود نباید از این مساله غافل شویم که این بسترها توانسته پل ارتباطی قدرتمندی بین افراد ساکن در مناطق دور و مشتریان شهری را ایجاد کند، به طوری که بسیاری از روستانشینان توانستند محصولات خود را از طریق صفحات مجازی به دست مشتریان سراسر ایران برسانند.
هرچند به نظر می‌رسد آمار فعالان مناطق دورافتاده‌تر در این فروشگاههای اینترنتی هنوز به رقم قابل توجهی نرسیده و فعلا بعد از تهران، استان‌های فارس، خراسان رضوی و اصفهان بیشترین تعداد فروشگاههای حاکم در شبکه‌های اجتماعی را دارا هستند. علاوه بر تراکم بالای جمعیت در این شهرها (طبق آخرین آمار نفوس و مسکن ایران)، بالاتر بودن ضریب نفوذ اینترنت در این شهرها، دلیل بیشتر بودن مشارکت کاربران نسبت به سایر شهرهای ایران است.
تاثیر کرونا در فرهنگ خرید آنلاین
نرم افزار تحلیل و رصد رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی زلکا نشان می‌دهد که رفتار مخاطب در استقبال از خرید آنلاین در فصل تابستان و پاییز دو سال متوالی ۹۸ و ۹۹، تفاوت چشم‌گیری داشته است که «شیوع ویروس کرونا» و تشویق گسترده برای ترغیب جامعه نسبت به خرید آنلاین در سراسر دنیا، از علل اصلی رشد ۲.۵ برابری نرخ مشارکت و صحبت از خرید آنلاین در سال ۹۹ نسبت به سال ۹۸ (در بازهٔ زمانی مشابه) است.
می‌توان گفت کمپین‌های فشرده و پشت سر هم خرید در «بلک فرایدی» و «شب یلدا» در آذر ماه دو سال گذشته، سبب افزایش ناگهانی نرخ مشارکت کاربران و تعداد دنبال‌کنندگان فروشگاههای شبکه‌های اجتماعی شده است و ترافیک زیاد حضور کاربران را در این ماه می‌توان به وضوح حس کرد.
