کووید-۱۹ مردم و سیاره را به هزاران روش تحت تاثیر قرار داده، اما یکی از آثاری که قرار است تا سال‌ها پس از عمر اکثر ماهایی که از پندمیک جان سالم به در برده‌ایم، در طبیعت بماند، پسماندهای زباله‌ای تولید شده در این دوره است.
طبق یافته‌های یک پژوهش تا ماه آگوست ۲۰۲۱، بیش از ۸ میلیون تن پسماند پلاستیکی مربوط به پندمیک در سطح جهان تولید شده که بیش از ۲۵٬۰۰۰ تن از آن‌ها — معادل وزن ۲٬۰۰۰ التوبوس دو طبقه — وارد اقیانوس‌های زمین می‌شوند.
موضوع نگران‌کننده‌تر این است که دانشمندان پشت این آمار پیش‌بینی می‌کنند که تا پایان این قرن، تقریبا تمام پلاستیک‌های مرتبط با پندمیک از کف دریاها و سواحل سر در می‌آورند.
با این که مسالهٔ پسماندهای پلاستیکی جهانی مدت‌های زیادی خارج از کنترل بود، کووید-۱۹ استفادهٔ ما از پلاستیک‌های یک بار مصرف را شدیدتر کرده و این باعث شده تا مشکل پلاستیک‌ها به اوج جدیدی برسد. این پسماندها شامل کیت‌های آزمایش و تجهیزات حفاظت شخصی، نظیر ماسک‌ها و دستکش‌ها، هستند که اکثر آن‌ها از بیمارستان‌ها می‌آیند، نه از مصارف شخصی. حجم زیادی از این پسماندها در قارهٔ آسیا تولید می‌شوند (۷۲ درصد).
آگاهی از مقیاس مشکل پسماند سیاره رو به رشد است و دولت‌ها در بسیاری از کشورها در حال سرعت بخشیدن به برنامه‌های بازیافت هستند. کسب و کارهای سرتاسر جهان نیز به طور روزافزون استفاده از مواد بازیافتی را در محصولات خود افزایش می‌دهند.
کمپانی خودروسازی کره‌ای کیا یکی از کسب و کارهایی است که از طریق مشارکت با سازمان‌های جمع‌آموری پسماند از اقیانوس‌ها به مقابله با پسماندهای پلاستیکی اقیانوس‌ها می‌پردازد.
این کمپانی در پژوهش‌های مواد بازیافتی سرمایه‌گذاری کرده و مواد بازیافتی را در قطعات خودروهای خود به کار می‌گیرد؛ برای مثال، مدل های Niro و EV6. مواد بازیافتی برای مثال در پوشش‌های کف ماشین، سقف و در قطعات و پارچه‌های داخل ماشین استفاده می‌شوند.
کیا برنامه دارد تا سهم پلاستیک‌های بازیافتی در خودروهای خود را تا سال ۲۰۳۰ به ۲۰ درصد افزایش دهد. در حال حاضر، در مدل نیرو از مواد پایدار ساخته شده از کاغذدیواری‌های بازیافتی، برگ‌های اکالیپتوس و رنگ‌های برپایهٔ آب استفاده شده‌اند تا آثار محیط زیستی به حداقل برسند.
پلاستیک‌های بازیافتی حالا در هر چیزی استفاده می‌شوند؛ از مصالح بسته‌بندی گرفته تا کیف‌ها، مبلمان، گلدان‌ها و حتی سنگ‌های جدول.
طراحان محصول، دانشمندان، مهندسان و معماران در حال الهام گرفتن از دنیای واقعی هستند، از جمله اکوسیستم‌های اقیانوسی که در آن پسماندها به چرخهٔ حیات بازگردانده می‌شوند. اقتصاد دایره‌ای نیز به همین صورت پسماندها را در یک حلقهٔ بسته به سیستم بازمی‌گرداند. این در تقابل با مدل فعلی ما قرار دارد: بردار، بساز و دور بینداز.
زیست‌تقلیدی (Biomimicry) — حل مشکلات پیچیدهٔ انسانی از طریق شبیه‌سازی مدل‌ها، سیستم‌ها و عناصر طبیعت، نظیر اقیانوس — الهام‌بخش نوآوری‌های مهندسی در حوزهٔ رباتیک، پزشکی، زیرساخت و انرژی بوده است.
آرتور هوانگ (Arthur Huang) مهندس سازه و معماری است که در استودیوی بازیافت خود، مینی‌ویز (Miniwiz)، ساختمان نُه طبقهٔ EcoArk را در تایوان با ۱٫۵ میلیون بطری پلاستیکی بازیافتی ساخته و اخیرا یک بخش بیمارستانی را با استفاده از مواد به‌یافتی (Upcycled Materials) ساحداث کرده است.
او می‌گوید «ما باید برای پسماندهای پلاستیکی و دیگر موادی که در حال حاضر اقیانوس‌ها و زمین‌های ما را آلوده می‌کنند زندگی دوم و سوم بیابیم. اقتصاد ما باید پسماند صفر تولید کند — این هدف نهایی زیست‌تقلیدی است.»
با این حال راه زیادی در پیش است. پژوهش‌ها نشان می‌دهند که کمتر از ۱۰ درصد پسماندهای پلاستیکی تولید شده تا به امروز بازیافت شده‌اند. علت عمدهٔ این امر سوء مدیریت صنعتی است که در اثر آن بسیاری از پلاستیک‌ها از محل‌های دفن زباله یا سایت‌های زباله‌سوزی سر در می‌آورند.
بسیاری از کشورهای توسعه یافته پسماندهای خود را برای فراوری به مکان‌های مختلف منتقل می‌کنند که باعث می‌شود ردپای کربن از حالت بازیافت محلی بسیار بیشتر شود. پسماندهای جابجا شده می توانند در طول این فرایند آلوده نیز بشوند؛ این باعث می‌شود کار بازیافت دشوارتر گردد.
جنا جمبک (Jenna Jambeck)، گزارشگر نشنال چئوگرافیک که در یکی از مقاله‌های خود در ژورنال Science حرکت پسماندهای پلاستیکی را از زمین به دریا ردگیری کرده است، می‌گوید «ما باید تولید پسماند پلاستیکی را کاهش دهیم و مقدار پسماندی را که به خوبی گیر می‌اندازیم و مدیریت می‌کنیم افزایش دهیم.»
«با تغییر تفکرمان نسبت به پسماند، ارزش‌گذاری مدیریت آن، جمع‌آوری، گیر اندازی و نگهداری آن، می‌توانیم شغل‌ها و فرصت‌هایی جدید برای نوآوری اقتصادی فراهم کنیم و همچنین شرایط زندگی و سلامت میلیون‌ها نفر را در سراسر دنیا بهبود دهیم و از اقیانوس‌ها محافظت کنیم.»
این بهبود سلامت در دوران پندمیک کووید-۱۹ بود که الهام‌بخش هوانگ شد تا بخش قابل تغییر و سازگاری مدولار (Modular Adaptable Convertible - MAC) خود را در بیمارستان دانشگاه کاتولیک فو جن در تایوان بسازد. او این بخش را از مواد بازیافتی و تغییر کاربری داده شده ساخت؛ از جمله آلومینیوم و پلی‌استر بازیافتی و پسماندهای پزشکی از کیسه‌های سرم گرفته تا تجهیزات حفاظت شخصی.
سیستم MAC به گونه‌ای طراحی شده که راهی پویا و پایدار باشد برای تبدیل ساختمان‌ها و فضاهای کم استفاده به بخش‌های مختلف؛ از جمله ICU و بخش‌های عمومی یا ایزوله، بسته به چیزی که در آن محل مورد نیاز است. کیت پیشرفتهٔ ساختمان مدولار شامل مجموعه‌ای از قطعات پازلی است که اجازه می‌دهند سازه در مدت زمان ۲۴ ساعت سر هم شود.
یکی دیگر پروژه‌های نوپا در دنیا که پسماندهای پزشکی را بازیافت می‌کند ماشین SteriMelt متعلق به کمپانی Thermal Compaction Group است که در تعدادی از بیمارستان‌های بریتانیا استفاده می‌شود. این ماشین ماسک‌های حفاظتی، پوشش‌ها و پارچه‌ها را استریل و ذوب و به بلوک‌های پلاستیکی قابل استفادهٔ مجدد تبدیل می‌کند.
همچینین پروژهٔ ReFactory در بریتانیا، تجهیزات حفاظت شخصی را به مدت ۷۲ ساعت در قرنطینه نگهداری می‌کند و سپس آن‌ها را خرد، تمیز و لایه لایه می‌کند. سپس این پلاستیک در دمای بیش از ۲۰۰ درجهٔ سانتی‌گراد گرما می‌بیند و به شکل تخته‌هایی محکم پرس می‌شود که می‌توان از آن‌ها در ساخت و ساز، نازک‌کاری و طراحی داخلی استفاده کرد.
هوانگ می‌گوید «سوالی که من می‌پرسم این است: اگر بخواهید زیرساخت تاسیس کنید، آیا می‌توانید آن را با پسماندهایی انجام دهید که توسط سیستم‌های فعلی تولید شده‌اند؟ این ایده‌آل است. با این روش شما چیز بیشتری تولید نمی‌کنید یا ردپای کربن خود را بزرگ نمی‌کنید. این یعنی تبدیل کردن آلودگی محلی به راه‌حل محلی.»
