حفاظت از پستانداران درشت‌جثه در معرض خطر انقراض

حفاظت از پستانداران درشت‌جثه در معرض خطر انقراض

مدیریت جمعیت‌های چندپارچه حیات وحش، یکی از چالش‌های بزرگ است. به عنوان مثال جمعیت‌های کرگدن در آسیا و آفریقا عملا چند پاره شده‌­اند و در بیشتر موارد هم مهاجرتی بین لکه‌های ایجاد شده، مشاهده نمی‌شود. این در حالی است که دانشمندان جهان بر این باور هستند که مرحله ششم انقراض انبوه، پیش‌­تر آغاز شده و وضعیت پستانداران درشت جثه خشکی‌زی هم در آفریقا و آسیا چشم ­اندازی از آیند­ه‌ای غم‌­انگیز را عرضه می‌کند.

برخی از پستانداران درشت جثه، گونه‌های کاریزماتیکی را شامل می­‌شوند و به همین دلیل برنامه­‌های حفاظتی از آن­ها مسیرهای نوینی را می‌پیماید. به عنوان مثال موسسه تحقیقاتی موسوم به «Leibniz-IZW» به همراه مجموعه سافاری پارک و سرویس حیات وحش و حفاظتی کنیا به تازگی موفق به جمع‌­آوری سلول­‌های تخم نابالغ کرگدن سفید شمالی در کنیا شده­ و در نهایت با لقاح مصنوعی رویان­­‌های کرگدن سفید شمالی را تولید کرده‌­اند.

این مساله از این منظر اهمیت دارد که نشان می‌دهد دانشمندان در تلاشند تا با استفاده از تکنولوژی‌­های جدید به حفظ گونه‌­های در معرض تهدید کمک کنند.

چرا مسیر برنامه‌­های حفاظتی از پستانداران درشت جثه تا این اندازه متفاوت است؟ در یکی از تازه‌­ترین مقالات علمی انتشارات الزویر (ELSEVIER) ایمکه لودرز (Imke Lueders) و دبلیو آر. تویینک آلن (W.R. Twink Allen) نکاتی را پیرامون حفاظت از پستانداران درشت جثه مطرح کرده‌­اند که در این گزارش بخش‌­هایی از آن را مرور می‌­کنیم.

سقوط نگران‌کننده جمعیت

لودرز و تویینک آلن در این مقاله  به روند سقوط جمعیت پستانداران درشت جثه کاریزماتیک اشاره کرده و می‌­نویسند: «جمعیت زرافه‌­ها در ظرف 30 سال گذشته در کل قاره آفریقا با کاهش 40 درصدی مواجه بوده. فیل­‌ها چه آفریقایی و چه آسیایی به شکل مشابهی در معرض فشار ناشی از تهدیدات انسانی قرار گرفته‌­اند.»

برآورد شده اندازه جمعیت واقعی آن‌ها احتمالا تنها یک­‌چهارم از 475 هزار فیلی است که در سال 2016 تخمین زده شد. وضعیت کرگدن‌‌ها هم دست ­کمی از سایرین ندارد. به عنوان مثال کرگدن سفید جنوبی که جمعیت آن در سال 2015 در پارک ملی کروگر (Kruger National Park) واقع در جنوب آفریقا حدود 9 هزار فرد تخمین زده شد، هم ­اکنون بر اساس پیش‌­بینی­‌ها جمعیتی در حدود یک­‌سوم آن تعداد را داراست و متاسفانه یکی از دلایل این اتفاق بحران شکار غیرقانونی شاخ کرگدن است.

تمرکز بر حیوانات در اسارت

لودرز، یک دامپزشک حیات وحش است که روی تکثیر و زادآوری گونه‌­های سخت بارور مانند فیل و کرگدن کار می‌­کند. وی در توصیف فعالیت‌هایش می‌­گوید: «کار ما کمک به باروری گونه‌های مختلف از حیوانات وحشی است که بنا به دلایل مختلف، توانایی باروری به روش طبیعی را ندارند. ما با استفاده از روش‌هایی مانند لقاح مصنوعی و روش‌های دیگر به آن­ها کمک می‌­کنیم که بتوانند ژن خودشان را به نسل بعدی انتقال دهند. ما در اروپا به شدت روی روش‌های باروری در گونه‌هایی که در اسارت هستند، متمرکز شده‌ایم.»

وی در مقدمه مقاله می‌­نویسد: «آگاهی، فناوری­‌ها و منابع لازم برای حفاظت خارج از زیستگاه طبیعی (Ex situ Conservation) در ظرف سال­‌های اخیر به شکل بارزی پیشرفت کرده است؛ اما تکثیر کنترل شده حیات وحش توسط انسان‌­ها همیشه مورد مناقشه جدی جامعه و حتی محافل علمی بوده و به همین دلیل این موضوع همواره با چالش‌­های متعددی دست به گریبان بوده و هست.»

زمانی که تکثیر طبیعی شکست می‌‌­خورد، فناوری­‌های تکثیر حمایتی برای افزایش خروجی تکثیر و نگهداری تنوع ژنتیکی ضرورت پیدا می‌کنند. علاوه بر این، پیشرفت­‌های فنی حاصل شده که به واسطه آن­‌ها پتانسیل جمع­‌آوری و نگهداری از گامت­‌ها و جنین­‌های گونه­‌های مختلف حیات وحش در شرایط خاص و سرمایش زیر صفر مهیا شده است.

ما در این مقاله با هدف ایجاد درک بهتر از اینکه چرا حفاظت داخل و خارج از زیستگاه طبیعی گونه‌­های در معرض تهدید می‌­بایست تکمیل‌ کننده یکدیگر باشند و اینکه تحت چه شرایطی فناوری‌­های تکثیر حمایتی با هدف استفاده از ابزارهای بیش­تر برای نجات جمعیت‌های در معرض خطر ضرورت دارند؛ تلاش کرده‌­ایم که نمونه­‌هایی از کارهای انجام شده روی 3 خانواده مختلف از مهره­‌داران درشت جثه یعنی فیل­‌ها، کرگدن­‌ها و زرافه‌­ها را ارائه دهیم.

این خانواده‌­ها، گونه‌­های کاریزماتیکی را هم شامل می‌­شوند و البته اغلب اعضای آن‌­ها به تازگی با کاهش‌­ معنادار جدی بالاخص از نظر تعداد جمعیت مواجه شده­اند.

ما بر اساس این موارد و موارد مشابه دیگر باور داریم که تکثیر در باغ­ وحش‌­ها برای بقای گونه­‌ها آن هم در جهانی که فعالیت­‌های انسانی اکثر زیستگاه‌­های طبیعی را متاثر ساخته، ضروری است. بدون امکان مطالعه فیزیولوژی تکثیر در افراد آموزش دیده در اسارت، پیشرفت­‌های مهمی که در طی 20 سال اخیر در زمینه فناوری­‌های تکثیر حمایتی حیات وحش به وجود آمده، عملا غیرممکن بود.

ایمکه لودرز اشاره می‌­کند که به جای عزادار بودن برای فقدان آنچه که از دست می‌­رود، ما باید خودمان را برای مدیریت اندک جمعیت‌‌های باقی‌مانده حاضر کنیم و این در اصل بهترین حفاظتی است که می‌­توانیم از آن­ها به عمل بیاوریم.

وی در خاتمه مقاله یادآور می‌شود که به واسطه تغییرات گسترده چه از منظر اقلیمی و چه حتی در خود زیستگاه‌­ها، برنامه‌های تکثیر حفاظتی را نباید به چشم آخرین راه برای حفاظت از گونه‌ها قلمداد کرد بلکه در حال حاضر بیش از هر چیز بهتر است بر استراتژی‌های حفاظتی پایدار آن هم در خود زیستگاه‌­های طبیعی تاکید داشت.

افزودن دیدگاه جدید

محتوای این فیلد خصوصی است و به صورت عمومی نشان داده نخواهد شد.

HTML محدود

  • You can align images (data-align="center"), but also videos, blockquotes, and so on.
  • You can caption images (data-caption="Text"), but also videos, blockquotes, and so on.
1 + 10 =
Solve this simple math problem and enter the result. E.g. for 1+3, enter 4.