شاید تصور کنید اقیانوس آرام بزرگ‌ترین اقیانوس کره زمین است؛ اما بررسی‌های انجام شده بر روی پیشینه زمین خلاف این امر را اثبات می کنند!
بزرگ‌ترین اقیانوس کنونی کره زمین اقیانوس آرام است که نزدیک به 30 درصد از سطح این سیاره را اشغال کرده و به گزارش یونسکو در عریض‌ترین نقطه، بین کلمبیا و شبه جزیره مالایا، 19000 کیلومتر طول دارد. با این وجود این اقیانوس پهناور تنها بخش کوچکی از یک اقیانوس عظیم است که سال‌ها پیش وجود داشته و احتمالا بزرگ‌ترین اقیانوس در تاریخ کره زمین است!
امروز با میدونی همراه باشید تا نگاهی داشته باشیم به بزرگ‌ترین اقیانوس کره زمین که میلیون‌ها سال قبل در روی سطح سیاره آبی وجود داشته است. به نظر شما وسعت این اقیانوس چقدر بوده است؟
پانتالاسا؛ بزرگ‌ترین اقیانوس کره زمین
بنا به اطلاعاتی که برندن مورفی، استاد زمین شناسی دانشگاه سنت فرانسیس زاویر کانادا در اختیار وبسایت LiveScience قرار داده، پهناورترین اقیانوس کره زمین، پانتالاسا نام دارد و حدود دویست الی سیصد میلیون سال پیش اطراف ابرقاره پانگهآ را پوشانده بود.
مورفی در این زمینه اعلام کرد که اقیانوس پانتالاسا زمانی بر روی سطح کره زمین وجود داشته که اشتقاق قاره‌ها هنوز رخ نداده و این سیاره تنها از یک ابرقاره تشکیل شده بود.
البته دانشمندان معتقدند پدیده به هم پیوستن قاره‌ها و تشکیل یک ابرقاره واحد تا کنون چندین بار در تاریخ کره زمین رخ داده است و تمام اقیانوس‌هایی که در نتیجه این رخداد تشکیل شدند، اندازه‌هایی نزدیک به هم داشته‌اند. جدیدترین ابرقاره تشکیل شده بر روی کره زمین، پانگهآ است که نتیجه به هم پیوسته قاره‌ها به فرم کنونی آن‌هاست.
همچنین یکی دیگر از ابرقاره‌های کره زمین، رودینیاست که حدود 650 میلیون سال قبل بر روی کرده زمین حضور داشته است. برخی زمین شناسان همچنین معتقدند که در میان تشکیل دو ابرقاره رودینیا و پانگهآ، سیاره ما شاهد تشکیل یک ابرقاره دیگر نیز بوده است!
مورفی معتقد است که اندازه اقیانوس پانتالاسا حداقل 3000 کیلومتر از اندازه کنونی اقیانوس آرام بزرگ‌تر بوده است. به بیان دیگر اگر شما با یک هواپیماهای جت بر روی خط استوا حرکت کنید، 10 ساعت طول می‌کشد تا طول اقیانوس آرام را طی کنید. این در حالی است که برای طی کردن پانتالاسا حدودا 15 ساعت زمان نیاز خواهد بود.
مورفی همچنین تئوری خود در خصوص اندازه بزرگ‌ترین اقیانوس کره زمین را چنین مطرح می‌کند:
اقیانوس آرام در عریض‌ترین نقطه خود قادر است پنج بار کره ماه را در خود جای دهد؛ در حالی که اقیانوس پانتالاسا می‌تواند حداقل یک کره ماه اضافی را هم در خود بگنجاند!
بر اساس گزارش جدیدی که در مجله Earth-Science Reviews منتشر شده است، پانتالاسا از حیث مساحت، بسیار بزرگ‌تر از اقیانوس آرام بوده است؛ به طوری که این اقیانوس با مساحت نزدیک به 360 میلیون کیلومتر مربعی خود حدودا 70 درصد از سطح کره زمین را به خود اختصاص داده بود. از سوی دیگر، اقیانوس آرام با مساحت 165 میلیون کیلومتر مربع تنها 30 درصد از مساحت کره زمین را در بر می‌گیرد.
همچنین شبیه‌سازی‌های انجام شده بر روی جغرافیای کنونی اقیانوس‌ها و قاره‌های کره زمین اطلاعات مفیدی را در خصوص تاریخچه اقیانوس پانتالاسا در اختیارمان قرار می‌دهد. بر اساس این اطلاعات، ابرقاره پانگهآ با شکل‌گیری اقیانوس اطلس از هم گسسته شد. به این ترتیب رفته رفته با تشکیل قاره‌های مختلف، پانتالاسا نیز کوچک‌تر شد؛ تا جایی که بقایای آن تبدیل به اقیانوس آرام کنونی تبدیل شد!
بر این اساس می‌توان بزرگ‌ترین اقیانوس کره زمین را در حقیقت تلاقی دو اقیانوس آرام و اطلس دانست. بر طبق اطلاعات یونسکو، فاصله حدودا 3000 کیلومتری بین برزیل و لیبریا به همراه فاصله 4800 کیلومتری بین آمریکای شمالی و آفریقای شمالی در نتیجه اشتقاق پانگهآ تشکیل شده و پیش از این به هم متصل بوده‌اند.
حتی پانتالاسا هم بزرگ‌ترین اقیانوس کره خاکی نیست!
البته بررسی پیشینه کره زمین گویای این است که سیاره ما حتی قبل از تشکیل پانتالاسا شاهد حضور اقیانوس‌های بزرگ‌تری هم بوده است؛ با این وجود، نتایج بررسی‌های محققین نشان می‌دهد این اقیانوس پهناور با هیچ قاره‌ای همراه نبوده است! حدود 150 میلیون سال پس از شکل‌گیری کره زمین، این سیاره از یک اقیانوس بسیار پهناور تشکیل شده بود؛ اما فاقد هیچگونه قاره‌ای بود. بنابراین این اقیانوس حدودا 40075 کیلومتر از محیط استوایی کره زمین را به خود اختصاص می‌داد و تمامی 510 میلیون کیلومتر مربع سطح زمین را اشغال کرده بود.
بد نیست بدانید که حتی همین امروز هم دانشمندان تمامی اقیانوس‌های سطح کره زمین را به عنوان یک اقیانوس واحد در نظر می‌گیرند؛ چرا که تمامی این اقیانوس‌ها در نقاطی به هم متصل هستند. به عنوان مثال اقیانوس اطلس در پایین آمریکای جنوبی به اقیانوس آرام و در پایین قاره آفریقا به اقیانوس هند متصل می‌شود.
آینده آب‌های کره زمین
با وجود همه آن چه گفته شد، پس از تفکیک اقیانوس پانتالاسا، از 200 میلیون سال تا به امروز، عنوان بزرگ‌ترین اقیانوس کره زمین به اقیانوس آرام می‌رسد. با این حال در صورتی که فرضیه حرکت صفحات تکتونیکی کره زمین صحت داشته باشد، ظرف 70 میلیون سال آینده، استرالیا اقیانوس آرام را به دو قسمت تقسیم خواهد کرد. از سوی دیگر، اندازه اقیانوس اطلس هم در همین بازه زمانی افزایش خواهد یافت؛ به طوری که این اقیانوس به عنوان بزرگ‌ترین اقیانوس کره زمین شناخته خواهد شد.
منبع :livescience
