محققان طی یک مطالعه بر روی سکه‌های دوره کنستانتین نهم متوجه شدند که بعضی سکه ها انفجار یک ابرنواختر باستانی را به تصویر می‌کشند. این انفجار به قدری بزرگ و درخشان بود که پس از گذشت هزاران سال هنوز هم در آسمان قابل مشاهده است.
در سال ۱۰۵۴ پس از میلاد مسیح، سوخت یک ستاره نزدیک به ما تمام شد و به صورت یک ابرنواختر درخشان و خیره‌کننده منفجر شد. اگرچه این انفجار ۶۵۰۰ سال نوری از زمین فاصله داشت، اما درخشندگی و عظمت آن به حدی بود که مردم به مدت ۲۳ روز و صدها شب بعد از انفجار هم می‌توانستند با چشم غیرمسلح آن را در آسمان ببینند.
سکه های نامتعارف بیزانسی نماد انفجار یک ابرنواختر باشکوه
این انفجار که اکنون با اسم SN 1054 نیز شناخته می‌شود، به قدری درخشان بود که ستاره‌شناسان چینی آن را ستاره مهمان نامیدند و در ژاپن، عراق و شاید هم آمریکا، آن را مکتوب یا بر روی سنگ‌ها حکاکی کردند.
اما در اروپا که بخش بزرگی از آن توسط امپراتوری بیزانس و تحت سلطه کنستانتین نهم و کلیسای مسیحی اداره می‌شد، حتی یک بار هم به این انفجار بزرگ و خیره کننده در آسمان اشاره نشده است.
چرا در هیچ جایی در اروپا این انفجار ثبت نشده است؟ آیا کلیسا خیلی سهل‌انگارانه از کنار این واقعه عبور کرده یا یک توطئه شیطانی پشت پرده بوده است؟ بر اساس مطالعات جدید، سرنخ پاسخ به این سوال در جایی قرار دارد که انتظارش را نداریم یعنی سکه طلایی که فقط تعداد محدودی از آن ضرب شده بود.
این تحقیق در ماه اوت ۲۰۲۲ ( مرداد ۱۴۰۱) در مجله اروپایی علوم و الهیات منتشر شد. در این مطالعه، تیمی از محققان چهار سکه طلا بیزانسی را که در زمان سلطنت کنستانتین نهم بین سال‌های ۱۰۴۲ تا ۱۰۵۵ پس از میلاد مسیح ضرب شده بودند، مورد بررسی قرار دادند.
از این چهار سکه، سه عدد آن فقط یک ستاره داشتند ولی یکی از آنها دو ستاره در دو طرف سر پادشاه داشت. این ستاره می‌تواند نشان‌دهنده ابرنواختر ۱۰۵۴ باشد.
طبق تفسیر تیم محققان، سر امپراتور احتمالا نماد خورشید و ستاره شرقی نماد سیاره زهره باشد. این سیاره که در طول روز دیده می‌شود، ستاره صبح نیز نام دارد. ستاره غربی بر روی سکه طلا، انفجار ابرنواختر ۱۰۵۴ را نشان می‌دهد؛ انفجاری که نزدیک به یک ماه در آسمان روز قابل مشاهده بود و در مقابل زهره قرار داشت.
وجود ستاره بر روی سکه‌ها، نماد موضوعاتی به غیر از ابرنواختر
کارشناسان این احتمال را هم می‌دهند که شاید ستاره‌ها نماد کلیسای ارتدکس شرقی و کلیسای کاتولیک غربی باشد. این دو کلیسا که در مقابل یکدیگر قرار داشتند در ژوئیه ۱۰۵۴ در رویدادی تاریخ ساز از یکدیگر جدا شدند.
اگر تفسیر اولی درست باشد و این سکه طلای نادر انفجار ابرنواختر باستانی را نشان دهد، می‌توان دریافت که دانشمندان بیزانسی احتمالا به دلیل محدودیت‌های مذهبی از مطالعه یا نوشتن درباره ابرنواختر منع شده بودند. درواقع ممکن است کلیسا یک تعصب فیلسوفانه دربرابر مشاهده هرگونه تغییر در آسمان شب داشته است.
انفجار ابرنواختر همزمان با هرج و مرج‌های جدایی بزرگ رخ داد. از این رو ممکن است مقامات کلیسا تصمیم گرفته باشند که در یک اقدام محتاطامه صرفا این پدیده را نادیده بگیرند؛ اما در این میان یک دانشمند باهوش راهی برای دور زدن سانسور پیدا کرده است.
با توجه به موضع کلیسا در مورد نجوم و طالع‌بینی یک انگیزه قوی برای گزارش و ثبت نکردن وقایع از جمله انفجار ابرنواختر وجود داشت؛ زیرا تهدیدی برای موقعیت الهیات و نجوم بود.
شاید یک ستاره‌شناس باهوش در دانشگاه قسطنطنیه راهی برای ثبت رویدادها از طریق رمزنگاری پیدا کرده بود، که در مورد انفجار ابرنواختر باستانی آن را بر روی سکه طلا ضرب کرد.
کارشناسان در ادامه تحقیقات خود، از موزه‌های مختلف بازدید کردند تا ۳۶ نسخه دیگر از این سکه‌های دو ستاره را بررسی کنند. در این بررسی‌ها متوجه جزئیات عجیب دیگری نیز شدند. اندازه ستاره غربی بر روی سکه‌ها یکسان نبود اما به نظر می‌رسید که با گذشت زمان کوچک می‌شوند. این موضوع احتمالا به معنای کاهش تدریجی درخشندگی ابرنواختر ۱۰۵۴ در آسمان است.
هرچند محققان اذعان می‌کنند که همه اینها در حد فرضیه هستند؛ زیرا شواهد قوی برایشان وجود ندارد. اندازه و چینش ستاره‌ها بر روی سکه‌های طلا می‌تواند به طور کلی نشان‌دهنده موضوع دیگری باشد و به طور اتفاقی با رویداد انفجار ابرنواختر همزمان شده است.
علاوه بر این، تاریخ قطعی ضرب این ۳۶ سکه طلا تعیین نشده است؛ بنابراین نمی‌توان گفت که قبل یا بعد از انفجار ابرنواختر ضرب شده‌اند.
امروزه، ابرنواختر ۱۰۵۴ به شکل سحابی خرچنگ در آسمان دیده می‌شود. سحابی خرچنگ تنها جرم باقی مانده از این انفجار است. البته برای مشاهده دقیق آن نیاز به یک تلسکوپ خوب دارید. خوشبختانه، در دوره ما هیچ امپراتوری وجود ندارد که ستاره شناسان را از مطالعه این جرم فوق‌العاده منع کند.
منبع :livescience
