ایلان ماسک، اینترنت جهانی و چالشی به نام چین

ماسک در حاشیه مراسم رونمایی از طرح خود اعلام کرد: «بدیهی است که هر کشوری می تواند نصب لینک های زمینی دریافت اینترنت را غیرقانونی اعلام کند اما از نظر ما، می توان همچنان به طور قابل تصوری به اشاعه این تکنولوژی ادامه داد. منظور من این است که امیدوارم بتوان به توافقات اصول مندی با کشورهای مختلف دست یافت که این توافقات به ما اجازه می دهند تا با شهروندان آنها مخابره اطلاعات داشته باشیم اما نوع این توافق بر حسب کشورهای مختلف، متفاوت خواهد بود.

اما این سوال در اینجا مطرح می گردد که اگر کمپانی تحت مدیریت ماسک، بر خلاف خواست چین بخواهد اینترنت بدون سانسور در اختیار شهروندان این کشور بگذارد، چه اتفاقی خواهد افتاد؟

ماسک در این باره می گوید: «اگر دولت چین از دست ما آشفته شود، آن وقت قطعا ماهواره های ما را سرنگون خواهد کرد که این اتفاق خوبی نخواهد بود. قطعا چین با ما تعارف نخواهد داشت و این کار را می کند پس احتمالا نباید پوشش اینترنتی را در چین فراهم کنیم.

موشک های قاتل ماهواره

ماسک دلایل موجهی برای وحشت از ارتش آزادی بخش چین دارد. در ژانویه 2007 میلادی، ارتش آزادی بخش چین از یک خودروی پرتاب موشک های ضد ماهواره رونمایی کرد که روی آن یک سکوی پرتاب برای چندین موشک بالستیک با کلاهک متحرک قرار داشت.

ارتش چین در این مانور، یک ماهواره هواشناسی قدیمی به نام Feng Yun-1C را هدف قرار داد و این آزمایش موشکی اگر ترسناک نبوده باشد، قطعا یک قدرت نمایی تاثیر بر انگیز و تداعی کننده آزمایش موشک ضد ماهواره ارتش ایالات متحده در اکتبر 1985 میلادی بود. در این آزمایش، یک ماهواره قدیمی رصدگر خورشیدی به نام Slowind هدف قرار گرفت و به بیش از 280 تکه تقسیم شد.

اما در سال 2007 میلادی و همزمان با آزمایش چین، انهدام ماهواره هواشناسی این کشور سبب تولید بیش از 4000 شی فضایی قابل مشاهده شد. بنابر اعلام وبسایت Space News، هرچند صدها تکه از ماهواره منهدم شده FY-1C با ورود به جو زمین سوخت و خاکستر شد اما هنوز هم حدود 3438 تکه از لاشه های این ماهواره با ابعاد توپ سافتبال درحال گردش حول محور زمین هستند و پیش بینی می شود تعدا بسیاری از این زباله های فضایی تا سال 2027 میلادی همچنان در فضا باقی بمانند.

بنابر گزارش وبسایت popularmechanics، همچنین، حدود 35 هزار تکه از لاشه های ماهواره FY-1C با ابعاد ناخن در جو زمین پراکنده هستند؛ این زباله ها حکم گلوله های ریزی را دارند که حتی پیشرفته ترین ایستگاه های راداری زمینی هم قادر به ردیابی آنها نیستند.

در واقع، با وجود فاصله چندی کیلومتری ماهواره های مختلف از زمین، تکه های FY-1C یک ماهواره روسی را تقریبا نابود کرد و ایستگاه فضایی بین المللی را با خطر جدی روبرو کرد. اما نباید فراموش کرد که زباله های ناشی از انهدام ماهواره FY-1C تنها یکی از منابع زباله های فضایی محسوب می شوند.

طی دهها سال گذشته، ارسال ماهواره ها به مدار زمین، این ناحیه را به یک زباله دان از ماهواره های مرده بدل کرده به طوری که دانشمندان ناسا نیز نسبت به رسیدن به شرایط بحرانی «تراکم زباله‌ ای» هشدار داده اند؛ در این شرایط، میزان زباله های باقی مانده در فضا از میزان زباله هایی که وارد جو شده و خاکستر می شوند، بیشتر خواهد شد.

بنابر این، حتی اگر چین هم از توانایی های ضد ماهواره خود استفاده نکند، کمپانی اسپیس اکس همچنان باید با تهدید همیشگی زباله های فضایی دست و پنجه نرم کند چراکه این زباله ها ممکن است با ماهواره های ارسال اینترنت کمپانی مذکور برخورد کنند و در این صورت ممکن است خطرات به مراتب جدی تری رخ دهد.

پوشش جهانی اینترنت SpaceX چگونه عمل می کند؟

طبق برخی گزارشات، هم اکنون 1419 ماهواره فعال در مدار زمین درحال گردش است. علاوه بر این، حدود 2600 ماهواره از کار افتاده نیز در حال گردش در فضا هستند اما حتی اگر آنها را نیز به آمار موارد فعال اضافه کنیم، باز هم تعداد ماهواره هایی پیشنهادی کمپانی اسپیس اکس در طرح پوشش اینترنت جهانی، از کل تعداد ماهواره های موجود در فضا فراتر خواهد رفت.

برخی از بزرگترین ماهواره های مخابراتی ابعادی به بزرگی یک اتوبوس و وزنی معادل چندین تن دارند و در یک مدار ثابت با فاصله حدودا 35 هزار کیلومتری به دور زمین درحال گردش هستند. بنابر دستورالعمل های کمیسیون ارتباطات فدرال آمریکا (FCC) ماهواره های SpaceX جزو انواع مرسوم مخابراتی نیستند. هر کدام از ماهواره هایی که این کمپانی قصد دارد در مدار قرار دهد، حدود 386 کیلوگرم وزن داشته و ابعاد آنها به اندازه یک خودروی مینی کوپر کوچک است و قرار شده در فاصله ای بین 1150 تا 1275 کیلومتری از زمین به گردش درآیند.

این شرکت اعلام کرده که هرکدام از این ماهواره ها قادرند فضایی 2120 کیلومتری را تحت پوشش اینترنت قرار دهند. این کمپانی در دستورالعمل خود ذکر کرده، سیستم پوشش جهانی اینترنت پر سرعت با هدف ارائه خدمات مخابراتی با پهنای باند وسیع به شهروندان، واحدهای مسکونی، تجاری، دولتی و... در سراسر جهان طراحی شده است.

بر همین اساس، ایلان ماسک با پیروی از خط مشی های کمیسیون ارتباطات فدرال آمریکا طرح خود را در دو فاز عملیاتی اجرا خواهد کرد. برای شروع، این کمپانی قصد دارد 1600 ماهواره را در فاصله یکسان در مدار زمین قرار دهد سپس همین عملیات را با 2825 ماهواره دیگر و به صورت 4 لایه در فواصل مختلف در مدار انجام دهد.

اسپیس اکس با پرتاب 800 ماهواره اول خود به فضا می تواند بخش وسیعی از جهان و ایالات متحده را تحت پوشش اینترنت پر سرعت قرار دهد. با کامل شدن این طرح و پرتاب تمام ماهواره ها به جو، این سیستم می تواند اینترنت پر سرعت با پنهای باند بالا و سرعت بیش از 1 گیگابیت بر ثانیه را به کاربران جهانی ارائه دهد.

ایلان ماسک، در سخنرانی ژانویه 2015 خود به هزینه های این طرح نیز اشاره کرده و گفت: اجرای کامل طرح 10 تا 15 میلیارد دلار یا حتی بیشتر هزینه دربر خواهد داشت. همچنین، به ارقام یاد شده باید رقم 100 تا 300 دلاری، برای اتصالات کاربران را افزود که این هزینه ها بر حسب نوع اتصال متفاوت خواهد بود. ایلان ماسک معتقد است درآمدهای حاصل از این طرح به تحقق رویای او یعنی ساخت یک شهر در کره مریخ کمک خواهد کرد.

اینترنت پرسرعت

سرعت اینترنت یک گیگابیت بر ثانیه در سراسر جهان بسیار زیاد خواهد بود چرا که بنا بر گزارش موسسه Akamai از وضعیت اینترنت، میانگین جهانی سرعت اینترنت تا اواخر سال 2015 میلادی 5.1 مگابیت بر ثانیه است که این میزان حدود 200 برابر کمتر از رقمی است که اسپیس اکس به دنبال ارائه آن به کاربران است، ضمن اینکه اینترنت پر سرعت کنونی بیشتر بر بستر کابل و فیبر نوری ارائه می شود.

علاوه بر این، شرکت مورد بحث در اظهارنامه قانونی خود به نکته مهمی اشاره می کند که طبق گزارش ماه جولای کمیسیون پهنای باند یونسکو برای توسعه پایدار، هم اکنون 4 میلیارد و 200 میلیون نفر، معادل 57 درصد جمعیت جهان به دلایل متعدد به اینترنت متصل نیستند اما یکی از مهمترین دلایل این اتفاق، فراهم نبودن ابزارهای ضروری جهت اتصال به شبکه جهانی اینترنت است.

پوشش جهانی اینترنت یکی از راه هایی است که می توان این افراد را به شبکه اینترنت متصل کرد. در همین راستا بد نیست به جزییات بیشتری از طرح ماسک و مزایای آن اشاره شود:

• ظرفیت بالا: هرکدام از ماهواره های موجود در سیستم اسپیس اکس ظرفیت بالای Downlink از 17 تا 23 گیگابیت بر ثانیه به کاربران خود ارائه می‌ دهند که این سرعت بستگی به نوع اتصالات کاربران دارد. با در نظر گرفتن میانگین سرعت 20 گیگابیت بر ثانیه و 1600ماهواره در راه اندازی اولیه این طرح، می توان به ظرفیت کلی 32 ترابیت در ثانیه رسید. کمپانی SpaceX طی دوره های مختلف چند ساله، اقدام به افزایش تعداد ماهواره ها خواهد کرد که این امر احتمالا ظرفیت این طرح را نیز افزایش خواهد داد.
• سازگاری بالا: این سیستم، با بهره گیری از تکنولوژی آرایه مرحله ای (Phased Array Technology) قادر است حجم بالایی از امواج اینترنت را با ظرفیت معینی متمرکز کرده و دقیقا به جایی که نیاز است ارسال کند، بدین ترتیب ماهواره ها مسیر حرکت خود را به نواحی پرمصرف تغییر می دهند. همچنین، لینک های اپتیکال بین ماهواره ها امکان انتقال منعطف ترافیک روی مدار را فراهم می کنند. علاوه بر این، سیستم مرکزی و فلکی این تکنولوژی اطمینان می دهد که فرکانس ها می توانند در بین هر یک از ماهواره ها، به شکل موثری مورد استفاده مجدد قرار گیرد و بدین ترتیب انعطاف، ظرفیت و قدرت کلی سیستم حفظ خواهد شد.
• خدمات پهنای باند: این سیستم توان ارائه خدمات پهنای باند با سرعتی بیش از یک گیگابیت بر ثانیه به کاربر نهایی را دارد. همچنین، استفاده این سیستم از مدارهای نزدیک زمین باعث می شود زمان پاسخگویی به حداقل برسد و زمان تأخیر (latency) تا حدود ۲۵ تا ۳۵ میلی ثانیه کاهش پیدا کند.
• پوشش سراسری: با قرار گرفتن 800 ماهواره نخست در مدار، این سیستم می تواند ارتباط اینترنتی را برای ایالات متحده و پهنای باند جهانی فراهم آورد. همچنین با اتمام استقرار تمام ۴۴۲۵ ماهواره و افزایش ظرفیت این سیستم، کمپانی اسپیس اکس قادر خواهد بود حتی به مناطق قطبی زمین نیز سرویس دهی کند.
• هزینه پایین: اسپیس اکس از تجهیزات فضایی گرفته تا سازگار کننده‌های زمینی، پایانه ‌های کاربری و هزینه راه اندازی برای هر کاربر را در این سیستم طوری طراحی کرده که از نظر اقتصادی مقرون به صرفه و همیشه در دسترس باشد که با در نظر داشتن انطباق پذیری بالای آن، نرخ نهایی استفاده از آن در مقایسه با سایر سرویس‌ ها برای هر کاربر بسیار مقرون به صرفه خواهد بود.
• سهولت استفاده: شرکت مذکور برای بهره‌گیری از این سرویس، آنتن‌های ویژه‌ای طراحی کرده است که به راحتی توسط کاربرانی با اطلاعات عمومی بسیار پایین هم قابل استفاده خواهند بود و به راحتی روی دیوار یا پشت بام منازل نصب می‌شوند.
• طول عمر: هریک از ماهواره های فعال در این سیستم 5 تا 7 سال عمر مفید داشته و یک سال پس از پایان این زمان، به خودی خود از بین می روند.

ماسک برای نخستین بار، یعنی در ژانویه سال گذشته میلادی، از یک پروژه ماهواره ای بی نام صحبت کرد اما بعدها اقدام به اخذ مجوزهای لازم از FCC نمود تا بتواند تکنولوژی های پایه ای و لازم برای طرح بزرگ خود را آزمایش کند. وی در رویداد سیاتل درباره این پروژه توضیحات بیشتری ارائه کرد و گفت:

تمرکز ما روی ایجاد یک سیستم جهانی ارتباطاتی و مخابراتی است که این تلاشی جاه طلبانه و بزرگ محسوب می شود. ما در واقع از یک برنامه بلند مدت نظیر بازسازی دوباره اینترنت، این بار در فضا صحبت می کنیم. هدف اصلی مان هم این است که حجم قابل توجه ترافیک اینترنت دور دست ها و 10 درصد ترافیک اینترنت مصرفی مردم و مشاغل از طریق این شبکه ارسال شود. در نتیجه، احتمالا همچنان 90 درصد از دسترسی محلی مردم از طریق کابل و فیبر نوری تامین خواهد شد اما ‌اسپیس اکس قصد دارد 10 درصد دسترسی مستقیم مشاغل و مشتریان و بیش از نیمی از ترافیک راه دور را تامین کند.

طبق اظهارات ماه ژوئن 2015 ماسک،  بودجۀ مورد نیاز برای این پروژه ۱۰ میلیارد دلار برآورد شده است که گوگل و Fidelity  به منظور حمایت از این پروژه، مبلغ یک میلیارد دلار روی اسپیس اکس سرمایه گذاری کرده‌اند، بنابرین می‌توان حدس زد که وقتی این پروژه به بهره‌برداری برسد، این نام ها روی شبکه نهایی کنترل خواهند داشت.

لازم به ذکر است که شرکت مادر گوگل، یعنی آلفابت نیز به طور موازی روی پروژه‌ دیگری فعالیت می‌کند که طی آن قرار است خدمات اینترنت از طریق آسمان و شبکه‌ای از بالن ‌ها و هواپیما‌های بدون سرنشین ارائه شود.

در پایان باید اضافه نماییم که اسپیس اکس از هرگونه اظهار نظر یا ارائه جزییات بیشتر در خصوص سایر پروژه های خود شامل برنامه زمان بندی و نحوه پرتاب ماهواره ها، خودداری کرده اما احتمال می رود این ماهواره ها توسط موشک های سنگین فالکون و فالکون 9 پرتاب شوند.