تا به حال چیزی درباره انیاگرام شنیده‌اید؟ انیاگرام یکی از سیستم‌های شخصیت‌شناسی است که شخصیت انسان را با تعدادی تیپ شخصیتی به‌هم‌پیوسته توصیف می‌کند. در این سیستم شخصیت‌شناسی ۹ تیپ شخصیتی بر اساس مجموعه‌ای از رفتارها، انگیزه‌ها و ترس‌های غالب مشخص می‌شوند. هدف این سیستم آشناشدن ما با تیپ شخصیتی خودمان است تا بتوانیم از نقاط قوتمان نهایت استفاده را ببریم و نقاط ضعف خود را برطرف کنیم. در این مقاله مفصل درباره انیاگرام و ۹ تیپ شخصیتی آن صحبت می‌کنیم. لطفا با ما همراه باشید.
انیاگرام چیست؟
انیاگرام از نموداری نُه‌نقطه‌ای تشکیل شده است. هر نقطه از این نمودار یک تیپ شخصیتی را نشان می‌دهد. نمودار انیاگرام از سه عنصر تشکیل شده؛ قسمت بیرونی یک دایره است که یک مثلث و یک شش‌ضلعی نامنتظم را در بر می‌گیرد. در ساده‌ترین حالت، انیاگرام ۹ تیپ شخصیتی مختلف را نشان می‌دهد. فراتر از ۹ تیپ شخصیتی اساسی، این سیستم بسیار پیچیده‌تر می‌شود و شامل ۲۷ زیرگروه مختلف و همچنین سه «بخش» اصلی متمرکز بر عمل، احساسات و تفکر است. طبق نظریه انیاگرام، افراد با یک تیپ شخصیتی غالب متولد می‌شوند که عوامل محیطی و تجربیات هم در شکل‌گیری آن تأثیرگذارند، یعنی در حالی که ویژگی‌های ذاتی فرد روی واکنش‌ها و تجربیاتش اثر می‌گذارد، محیط نیز در شکل‌گیری هویت و شخصیت فرد نقش مهمی دارد.
تیپ‌های شخصیتی مجاور یا نزدیک به شما
بر اساس سیستم انیاگرام، هیچ فردی فقط یک تیپ شخصیتی ندارد، بلکه شخصیتش ترکیبی از تیپ اصلی و حداقل یک تیپ نزدیک به آن است. این تیپ‌های شخصیتی نزدیک یا مجاور شاید بر شخصیت کلی فرد اثر بگذارند، اما تیپ اصلی او را تغییر نمی‌دهند. بنابراین ممکن است با ویژگی‌های تیپ‌های شخصیتی دیگر هم‌ذات‌پنداری کنید، اما تیپ شخصیتی غالب شما مهم‌ترین و اصلی‌ترین ویژگی‌های شخصیتی‌تان را نشان می‌دهد. مثالا اگر به نمودار نگاه کنید، می‌بینید که از نقطه ۲ خطی به نقطه ۸ و خطی به نقطه ۴ وصل شده است. این یعنی فردی با شخصیت نوع ۲ (کمک‌کننده و همدل) وقتی تحت‌تأثیر استرس قرار داشته باشد، ویژگی‌های نوع ۸ و نوع ۴ را به خود می‌گیرد.
انواع تیپ‌های شخصیتی انیاگرام
در ادامه هرکدام از تیپ‌های شخصیتی را به همراه اصلی‌ترین ویژگی‌ها معرفی می‌کنیم:
۱. اصلاح‌‌طلب
- بیشتر مواقع بسیار اصولی پیش می‌رود؛
- کمال‌گرا و هدفمند است؛
- می‌تواند قضاوت‌کننده و سرسخت باشد؛
- می‌کوشد صداقت داشته باشد؛
- از فساد می‌ترسد؛
- درکی قوی از روش «درست» و «نادرست» انجام کارها دارد.
۲. کمک‌کننده
- سخاوتمند و مردم‌دوست است؛
- تمایل شدیدی به دوست‌داشته‌شدن دارد و گاهی نیازهای خود را انکار می‌کند که دیگران را خوشحال کند؛
- انرژی زیادی را صرف روابطش می‌کند؛
- بی‌ریا و بی‌غل‌وغش است؛
- شنونده‌ای خوب است؛
- تمایل دارد نیازهای خود را نادیده بگیرد.
۳. موفقیت‌طلب
- موفق، سازگار و سخت‌کوش است؛
- گاهی بیش‌ازحد موفق یا پرکار است؛
- همیشه دنبال بهترشدن است؛
- سازش‌پذیر است؛
- بیشتر بر موفقیت تمرکز می‌کند تا احساسات، اما در برقراری ارتباط خوب عمل می‌کند.
۴. فردگرا
- خلاقیت دارد و آینده‌نگر است؛
- گاهی خودمحور است؛
- گاهی دمدمی‌مزاج یا خودشیفته می‌شود.
۵. کاوشگر
- فردی مبتکر و زیرک است؛
- باهوش است و دوست دارد درباره مسائل دقیق فکر کند؛
- ساکت و متفکر است؛
- منطقی است؛
- محتاط و تودار است.
۶. وفادار
- مسئولیت‌پذیر و متعهد است؛
- اغلب روابط طولانی‌مدت دارد؛
- قابل‌اعتماد و فداکار است؛
- معمولا نگران است و روی نکات منفی تمرکز می‌کند.
۷. مشتاق و علاقه‌مند
- خودجوش، سرگرم‌کننده و همه‌فن‌حریف است؛
- برون‌گرا است و دوست دارد با افراد جدید ملاقات کند؛
- بسیار ماجراجو و همیشه در جست‌وجوی سرگرمی است؛
- به‌راحتی حواسش پرت می‌شود و تمرکز ندارد؛
- در حفظ نگرش مثبت خوب است.
۸. چالشگر
- جسور و سلطه‌جوست؛
- قاطع و با اعتمادبه‌نفس است؛
- اغلب در نقش‌های رهبری موفق عمل می‌کند؛
- گاهی ممکن است پرخاشگر شود؛
- صریح و عمل‌گراست.
۹. صلح‌جو
- موافق و سازگار است؛
- گاه متواضع و گاه ازخودراضی است؛
- تا حد امکان از درگیری اجتناب می‌کند؛
- در گروه‌ها مسئول هماهنگی است؛
- از مخالفت و ناسازگاری بدش می‌آید؛
- ممکن است خواسته‌ها و نیازهای خود را برای تضمین صلح نادیده بگیرد.
کاربردهای انیاگرام
استفاده از سیستم انیاگرام می‌تواند به ما در این موارد کمک کند:
- رشد و توسعه شخصی؛
- بهبود ارتباطات بین‌فردی، تیم‌سازی و رشد رهبری؛
- ایجاد روابط موفق در محل کار و سایر زمینه‌های زندگی.
تأیید کارایی این نظریه به تحقیقات بیشتری نیاز دارد، اما به‌عنوان ابزاری برای ایجاد روابط بهتر محبوب شده است. افراد می‌توانند با به‌دست‌آوردن اطلاعاتی درباره نقاط قوت و ضعف فردی، دنبال روش‌هایی برای ارتباط بهتر با اطرافیان خود باشند. استفاده از انیاگرام در سیستم کاری می‌تواند برای تقویت پویایی گروه و ارتباطات بین‌فردی مفید باشد.
شواهد مربوط به انیاگرام
منتقدان انیاگرام معتقدند این سیستم بیشتر ریشه در نوعی فلسفه باستانی و نیمه‌‌عرفانی دارد تا تحقیقات علمی معتبر، با این حال شواهدی وجود دارند که نشان می‌دهند انیاگرام ابزار شخصیت‌شناسی خوبی است.
- مطالعه‌ای منتشرشده در مجله پیشرفت بزرگ‌سالان نشان داد شرکت‌کنندگانِ برنامه آموزشی انیاگرام شاهد پیشرفت و رشد شخصی خود بوده‌اند.
- تحقیقاتی یک‌ساله در سال ۲۰۰۴ نشان داد که انیاگرام با سایر نظریه‌های شناخته و پذیرفته‌شده از جمله آزمون شخصیت‌شناسی مایرز-بریگز (MBTI) و نظریه پنج عاملی شخصیت (Big Five) قابل‌مقایسه است.
- یک مطالعه موردی منتشرشده در مجله «خانواده‌درمانی معاصر» نشان داد که انیاگرام می‌تواند ابزار مفیدی در زمینه مشاوره باشد و به تسهیل درمان و افزایش آگاهی درباره مشاوره کمک کند.
درست است که این تحقیقات امیدوارکننده‌اند، اما هنوز هم به تحقیقات بیشتری برای کشف کاربرد و سودمندی انیاگرام نیاز است.
نکاتی برای استفاده از نتایج انیاگرام
انیاگرام بیشتر در سال‌های اخیر و به‌لطف محبوبیت روزافزون تست‌های شخصیت آنلاین معروف شده است. انیاگرام هم عیب‌ها و ضعف‌ها را نشان می‌دهد و هم نقاط قوت را، بنابراین اغلب به‌عنوان ابزاری برای خودتحلیلی و خودسازی در نظر گرفته می‌شود. با دانستن این نکات افراد می‌توانند برای دستیابی به خودآگاهی و خودشکوفایی بیشتر، تلاش کنند.
هنگام انجام تست انیاگرام باید چند نکته مهم را به خاطر داشته باشید:
- شخصیت شما بسیار پیچیده است و یک تست آنلاین ساده برای تعیین همه نکات شخصیت، انگیزه‌ها، رفتارها، نقاط قوت و ضعف شما کافی نیست.
- چنین تست‌هایی می‌توانند سرگرم‌کننده و جالب باشند، فقط مراقب باشید که نتایج تست خود را خیلی جدی نگیرید.
- این نوع تست‌ها می‌توانند راهی برای به‌دست‌آوردن اطلاعات درباره شخصیت باشند و نقطه شروعی برای کسب بینش شخصی و خودآگاهی بشوند.
شما بگویید
تا به حال از آزمون شخصیت‌شناسی انیاگرام استفاده کرده‌اید؟ نتیجه چه بوده است؟ تجربیات و نظرات خود را با ما و سایر کاربران عزیزمان در میان بگذارید.
