عشق مجموعه‌ای از احساسات و عواطف قدرتمند و گاهی غافل‌گیرکننده را به دنبال دارد. هجوم هیجان و لذت و احساسات مثبت ناشی از عشق، برخی افراد را چنان مجذوب می‌کند که دوست دارند دائم این احساسات را تجربه کنند. این شرایط می‌تواند به اعتیاد به عشق منجر شود. برای آشنایی با این مفهوم و نشانه‌های آن، تا انتهای مقاله همراهمان باشید.
اعتیاد به عشق چیست؟
عواطف دوران عاشقی گاهی چنان برای افراد جذاب می‌شوند که دوست دارند آنها را مرتب تجربه کنند. این تمایل، اعتیاد به عشق نامیده می‌شود. این به‌اصطلاح «اعتیاد» به عشق صرفا توصیف مجموعه‌ای از رفتارهاست و با معاینه پزشکی مشخص نمی‌شود.
چرا نباید این تمایل شدید را اعتیاد بنامیم؟
استفاده از واژه «اعتیاد» برای توصیف این الگوهای رفتاری به چند دلیل مشکل‌ساز است. اول از همه اینکه اعتیاد در جامعه امری ننگین در نظر گرفته می‌شود. علاوه بر این، مصرف مواد ممکن است سبب اختلالاتی جدی شود و حتی تهدیدکننده زندگی باشد. استفاده بیش از حد یا نامناسب از کلمه «اعتیاد» می‌تواند بار منفی زیادی به این الگوی رفتاری بدهد یا حتی از بار منفی اعتیاد واقعی کم کند.
نشانه‌های اعتیاد به عشق
۱. افکار مزاحم
طبیعی است که در مرحله ماه عسل، یعنی زمانی که تازه عاشق کسی شده‌اید، ذهنتان درگیر این رابطه عاشقانه باشد و گاهی به چیز دیگری فکر نکنید. اما اگر این افکار فراگیر درباره شخص یا حتی خود عشق بر جنبه‌های مختلف زندگی شما اثر منفی بگذارد، نگران‌کننده است. مثلا اگر این افکار مزاحم عملکرد شغلی یا درسی شما را مختل کرده‌اند یا وضعیت خواب شما را بر هم زده‌اند، باید هرچه سریع‌تر راه چاره‌ای بیابید.
۲. اضطراب جدایی
دلتنگی برای کسی که عاشقش هستید بسیار رایج است، اما اگر زمانی که نزدیک شما نیست احساس ناراحتی فراتر از تحمل دارید، این احساس غیرطبیعی ممکن است نشانه همین وضعیتی باشد که برخی آن را اعتیاد به عشق می‌نامند.
حتی شاید مدام از شرایط و موقعیت‌هایی که شما را از عشقتان جدا می‌کنند اجتناب کنید. مثلا ممکن است:
- از رفتن به محل کار صرف‌نظر کنید؛
- به مدرسه یا دانشگاه نروید؛
- برنامه‌هایتان با دوستانتان را لغو کنید؛
- از انجام تعهدات خانوادگی خودداری کنید.
۳. برقراری روابط متعدد
اگر بعد از قطع رابطه عاطفی یا شکست عشقی بلافاصله دنبال رابطه‌ای دیگر هستید، احتمالا به عشق اعتیاد دارید. در این شرایط افراد به‌خاطر ترس از تنهایی دنبال رابطه جدید نمی‌روند، بلکه می‌خواهند احساس لذت و سرخوشی «دوست‌داشته‌شدن» را بارها تجربه کنند. در نهایت این تغییر رابطه سریالی می‌تواند به مشغولیتی خطرناک و ناسالم تبدیل شود.
۴. استفاده از عشق برای فرار از افکار آزاردهنده
ممکن است مقدار زیادی از زمان خود را با کسی بگذرانید که دوستش دارید و وقتی همراه او نیستید، مدام به او فکر کنید تا از افکار و احساسات دردناک و آزاردهنده فرار کنید. اگر فکر می‌کنید عشق وسیله‌ای برای دورشدن از افکار و احساسات منفی است، شاید دچار اعتیاد به عشق شده باشید.
۵. ماندن در رابطه ناسالم
حتی زمانی که رابطه‌ای ناسالم و اصلاح‌نشدنی است، ممکن است تلاش‌های دیوانه‌واری برای حفظ آن انجام دهید. این تلاش‌ها برای حفظ رابطه ممکن است به ویرانی خودتان منجر شود.
فراموش نکنید که لزوما هر رابطه‌ای به نتیجه نمی‌رسد و گاهی ادامه‌ندادن رابطه‌ای ناسالم بهترین انتخاب برای شما و سلامت روان شماست.
۶. فقط از عشق و رابطه لذت‌بردن
معمولا فقط زمانی که عاشق هستید یا با عشق خود وقت می‌گذرانید، احساسات مثبت دارید؟ این ویژگی می‌تواند نشان‌دهنده الگوی رفتاری ناسالم باشد. در این صورت، معمولا:
- دیگر از سرگرمی‌ها یا فعالیت‌هایی که قبلا هیجان‌زده‌تان می‌کردند، لذت نمی‌برید.
- تمرکز بر شریک زندگی یا رابطه خود را تنها دلیل زندگی می‌دانید.
- وقتی با عشق خود نیستید، احساس ناامیدی دارید.
چه عاملی باعث بروز اعتیاد به عشق می‌شود؟
متخصصان معتقدند که افراد به‌معنای واقعی کلمه نمی‌توانند به عشق معتاد شوند، اما بسیاری از الگوهای رفتاری حین رابطه و پس از جدایی می‌توانند شبیه اعتیاد باشند. مثلا ممکن است مصمم شوید دوباره با فردی دیدار کنید که قبلا با او رابطه داشته‌اید تا احساسات لذت‌بخش مرتبط با عشق را دوباره تجربه کنید. این تمایل شباهت‌هایی به تمایل معتادان برای دستیابی به مواد مخدر دارد.
مواد اعتیادآور مانند الکل، نیکوتین و بسیاری از مواد انرژی‌زا باعث ترشح ماده‌ای شیمیایی به‌نام دوپامین در مغز می‌شوند. بر اساس شواهد علمی، عشق هم می‌تواند همین کار را بکند. در واقع دوپامین به مغز شما می‌گوید: «این کار حس خوبی دارد! بیا دوباره انجامش بدهیم!»
تغییر ناگهانی در روال زندگی و ازدست‌دادن محبتِ طرف مقابل، سبب کاهش مقدار دوپامین در مغز می‌شود و علائمی مانند علائم ترک ناگهانی مواد مخدر ایجاد می‌کند. البته ترک مواد مخدر یا الکل می‌تواند علائم جسمی شدید هم ایجاد کند که با شدت احساسی جدایی قیاس‌شدنی نیست.
بر اساس تحقیقی که در سال ۲۰۲۱ انجام شد، جدایی و قطع رابطه ممکن است برخی از علائم مشابه ترک مواد را ایجاد کند، از جمله:
- اضطراب؛
- اختلالات خواب؛
- تغییر اشتها؛
- احساس ناخوشی و افسردگی.
البته چون اعتیاد به عشق اعتیاد واقعی نیست، این علائم را نمی‌توان با تجربه ترک واقعی مواد مخدر مقایسه کرد که فرد از نظر جسمی هم به مواد مخدر وابسته است.
نقش دلبستگی در اعتیاد به عشق
دلبستگی یا وابسته‌شدن به روابط عاشقانه، گاهی می‌تواند نشانه مشکلات دیگر هم باشد، از جمله:
- افسردگی؛
- اضطراب؛
- عزت‌نفس کم؛
- تروماهای دوران کودکی.
روابط گذشته، مخصوصا آنهایی که در دوران کودکی شکل گرفته‌اند، الگویی برای نحوه دلبستگی شما به دیگران ایجاد می‌کنند. افراد سعی می‌کنند مسائل ناشی از الگوهای دلبستگی اولیه‌شان را در روابط فعلی‌شان تکرار یا حل کنند. این کار به تکرار تجارب عاطفی دردناک در روابطی منجر می‌شود که «آشنا» به نظر می‌رسند.
چطور مشکل اعتیاد به عشق را حل کنیم؟
یکی از مشخصه‌های دلبستگی زیاد یا اعتیاد به عشق، دائم فکرکردن درباره عشق و روابط است. پیداکردن علایق دیگری که بتوانید انرژی خود را روی آنها متمرکز کنید، یکی از راه‌حل‌های این مشکل است. در حالت ایدئال، باید فعالیت‌هایی را انتخاب کنید که ذهن شما را درگیر و به تقویت احساس ارزشمندی شما کمک می‌کنند.
همچنین می‌توانید کارهایی را بکنید که باعث ترشح همان هورمون‌های شادی‌بخشِ عشق در بدن می‌شوند، مثلا:
- ورزش‌کردن؛
- گوش‌دادن به موسیقی؛
- ماساژ؛
- تماشای فیلمی که باعث خنده شما می‌شود.
راه‌هایی برای تسکین خود پیدا کنید، راه‌هایی که برای ایجاد حس خوب در خودتان به دیگران متکی نباشید. با این اقدامات می‌توانید به این آرامش درونی دست یابید:
- مدیتیشن؛
- نوشتن خاطرات روزانه؛
- تمرینات تنفسی.
درمانگر چگونه می‌تواند به حل این مشکل کمک کند؟
اگر رابطه عاطفی باعث به‌خطرافتادن شادی یا سلامت شما می‌شود و انجام مسئولیت‌های روزمره‌تان را مشکل می‌کند، با متخصص سلامت روان مشورت کنید. درمانگر می‌تواند با این اقدامات راه‌حلی برای مشکل شما پیدا کند:
- کشف علت اصلی دلسبتگی به عشق؛
- یافتن راه‌های جدید برای تمرین عشق به خود و مراقبت از خود؛
- بررسی الگوهای رفتاری غیرمفید و ناخواسته؛
- ایجاد عزت‌نفس که می‌تواند باعث رویکرد سالم در روابط آینده شود.
جمع‌بندی
به‌معنای واقعی کلمه نمی‌توانید به عشق «معتاد» شوید، اما ممکن است چنان از نظر عاطفی به روابط عاشقانه وابسته شوید که این وضعیت بر سلامت و روند زندگی شما تأثیر منفی بگذارد.
اگر تمایل شدید شما به داشتن رابطه عاطفی یا عاشق‌بودن کارکردن، حفظ روابط با دوستان و خانواده یا مراقبت از خودتان را مشکل کرده است، بهتر است با درمانگر مشورت کنید. درمانگر می‌تواند با شناسایی علت این الگوهای فکری و رفتارها و پیداکردن راهبردهای مقابله‌ای مفید، شما را دلسوزانه راهنمایی کند.
تابه‌حال دچار اعتیاد به عشق شده‌اید؟ به‌نظر شما سن‌وسال افراد می‌تواند روی اعتیاد به عشق تأثیرگذار باشد؟ لطفا نظرات و تجربه‌های خود را در بخش کامنت‌ها با سایر همراهان در میان بگذارید.
