دانشجویان ایرانی که قصد سفر به خارج از کشور و ادامهٔ تحصیل در کشوری دیگر را دارند، بیشتر تمرکز خود را معطوف به پیدا کردن ارزانترین کشور برای تحصیل میکنند؛ بخصوص که در حال حاضر با توجه به رکود اقتصادی و پایین آمدن ارزش پول رایج ایران در مقایسه با کشورهای توسعهیافته، حتی پرداخت کمترین هزینهها هم دشوار میشود. به همین خاطر، پیش از اقدام در این زمینه و تعیین کشور خارجی محل تحصیل، باید تمامی شرایط را بهخوبی ارزیابی کرد و با توجه به عوامل مختلف (کیفیت دانشگاه، هزینهٔ تحصیل و …) تصمیم گرفت.
در این مقاله، اطلاعات مفیدی را در خصوص کشورهایی گردآوری کردهایم که جزء ارزانترین کشورهای جهان برای تحصیل به شمار میروند؛ بهعلاوه، کیفیت آموزشی و تحصیلی آنها نیز در سطح مطلوب و قابلتوجهی قرار دارد. میتوانید با استفاده از اطلاعات این مقاله و البته سایر منابع اطلاعاتی، با تدبیر بیشتری برای آیندهٔ تحصیلی خود تصمیمگیری کنید. با ما همراه باشید.
ابتدا به ذکر آن دسته از کشورهای اروپایی خواهیم پرداخت که به «هزینهٔ پایین تحصیل» شهرت پیدا کردهاند. پس از آن هم، به معرفی چند کشور از نقاط دیگر جهان خواهیم پرداخت.
آلمان
کشور بعدی بهعنوان ارزانترین کشور برای تحصیل آلمان است. طی چند سال اخیر، آلمان به مقصد محبوبی برای دانشجویان نقاط مختلف جهان تبدیل شده است. کیفیت مطلوب دانشگاههای این کشور از لحاظ آموزشی و دریافت نکردن شهریه مهمترین عوامل این مسئله بودهاند. در حال حاضر، ۳۸۰ دانشگاه عمومی و خصوصی در آلمان مشغولبهکار هستند و ۱۷۰۰۰ برنامهٔ آموزشی مختلف در آنها ارائه میشود (شامل برنامههای آموزشی کوتاهمدت و تابستانی). افرادی که از دانشگاههای عمومی آلمان پذیرش بگیرند، موظف به پرداخت شهریه نخواهند بود. شهریهٔ دانشگاههای خصوصی این کشور بین ۳۰۰۰ یورو تا ۴۰۰۰ یورو خواهد بود. دانشجویانِ تمامیِ نقاط جهان امکان دریافت پذیرش دانشگاههای عمومی آلمان را خواهند داشت و در طول مدت هر ترم تحصیلی، تنها ملزم به پرداخت مالیاتی خواهند بود که بین ۱۷۰ تا ۵۵۰ یورو خواهد بود. این مالیات مربوط به پرداخت هزینههای مدیریت دانشگاه و بعضی از هزینههای مربوط به حملونقل میشود.
دانشجویان مقیم آلمان معمولا در خانههای اشتراکی زندگی میکنند؛ در این خانهها، هر دانشجو اتاق شخصی خود را خواهد داشت، اما سرویس بهداشتی، آشپزخانه و اتاق پذیرایی مشترک خواهد بود. هزینهٔ زندگی در این خانهها به منطقهٔ محل سکونت دانشجو بستگی دارد و از ۱۷۰ یورو شروع میشود و نهایتا به ۴۰۰ یورو میرسد. کایزرسلاترن و برلین، از جمله شهرهایی هستند که هزینهٔ اجارهٔ این خانهها در آنها کمتر است و گرانترین خانهها به مونیخ تعلق دارند.
با وجود اینکه آلمان از لحاظ هزینههای زندگی بهعنوان گرانترین کشور اروپایی شناخته نمیشود، هزینهٔ زندگی در آن نسبتا زیاد است (لباس، غذا و …). برای تصمیمگیری باید این عامل را هم مدنظر قرار دهید.
نروژ
فرقی نمیکند در چه مقطع تحصیلیای قصد ادامه تحصیل داشته باشید یا اینکه از کدام نقطهٔ جهان به نروژ آمده باشید؛ اگر بتوانید از یکی از دانشگاههای ایالتی نروژ پذیرش بگیرید، هیچ هزینهای بابت شهریهٔ دانشگاه از شما دریافت نخواهد شد. بنابراین اگر به دنبال ارزانترین کشور برای تحصیل باشید، نروژ یکی از انتخابهای ایدهآل شما خواهد بود. البته هر ترم، هزینهٔ نسبتا ناچیزی از شما دریافت خواهد شد که بین ۳۰۰ کرون تا ۶۰۰ کرون متغیر خواهد بود.
برنامههای آموزشی ویژهای هم وجود دارند که معمولا مربوط به دورهٔ فوقلیسانس است و برای شرکت در آنها، ملزم به پرداخت هزینه خواهید بود. به خاطر داشته باشید که دانشگاههای خصوصی نروژ شهریه دریافت میکنند و رایگان نیستند، اما این هزینه، در مقایسه با هزینهٔ دریافتی دانشگاههای خصوصی کشورهای توسعهیافته دیگر کمتر است.
تنها نکتهٔ منفی دربارهٔ دانشگاههای نروژ این است که اگر قصد تحصیل در دورههای دیپلم یا لیسانس را داشته باشید، باید به زبان نروژی آشنا باشید، اما دروس مقاطع بالاتر تحصیلی به زبان انگلیسی هم ارائه میشود. هزینهٔ زندگی در نروژ هم نسبتا بالاست.
آرژانتین
اگر ترجیح میدهید ارزانترین کشور برای تحصیل را در خارج از قارهٔ اروپا انتخاب کنید، میتوانید به آمریکای جنوبی سفر کنید و به فکر تحصیل در آرژانتین باشید. آرژانتین، با وجود اینکه از لحاظ علمی و دانشگاهی شهرت چندانی در جهان ندارد، در میان محصلین خارجی بسیار محبوب است و همهساله پذیرای بیش از ۹۰٫۰۰۰ دانشجوی خارجی است (حدود یکسوم این دانشجویان از اروپا، آسیا و آمریکا راهی آرژانتین میشوند). کیفیت بالای دانشگاههای این کشور از لحاظ آموزشی، در کنار عواملی چون شهریههای پایین (یا رایگان) و هزینههای نسبتا کم زندگی در این کشور از جمله عوامل محبوبیت آن هستند. بیشتر دانشجویان خارجی از میان دو شهر بوینس آیرس و کوردوبا، یکی را برای سکونت و تحصیل انتخاب میکنند.
سیستم حکومتی آرژانتین بوروکراتیک است؛ به این معنا که روند دریافت ویزای تحصیلی آرژانتین، کمی زمانبر خواهد بود و این شاید تنها نکتهٔ منفی تحصیل در آرژانتین باشد. هزینهٔ دریافت ویزای تحصیلی آرژانتین تقریبا معادلِ ۲۰۰ یورو است.
هزینهٔ زندگی در آرژانتین در مقایسه با بسیاری از کشورها مقرونبهصرفهتر است. کرایهٔ ماهانهٔ آپارتمان یکخوابه در آرژانتین بین ۳۰۰ تا ۳۵۰ یورو است و هزینهٔ خوردوخوراک و استفاده از سیستم حملونقل عمومی تا یکونیم برابر کمتر از همین هزینهها در اروپا است.
فرانسه
دانشجویانی که به دنبال ارزانترین کشور برای تحصیل هستند، مطمئنا باید شرایط تحصیل در فرانسه را هم در نظر بگیرند. شاید فرانسه از لحاظ کیفیت آموزشی به پای آلمان نرسد، ولی طی سالیان اخیر پیشرفت قابلتوجهی از این لحاظ داشته است. در بسیاری از دانشگاههای فرانسه، دورههای مختلف آموزشی به زبان انگلیسی هم ارائه میشود که باعث افزایش محبوبیت این کشور در میان محصلین خارجی شده است. بهجز هزینهٔ کمی که برای ثبتنام در دانشگاههای عمومی از شما دریافت میشود، در باقیِ طول ترم موظف به پرداخت هزینهٔ جانبی و شهریه نخواهید بود. بهطور کلی تحصیل در مقطع لیسانس سالانه هزینهای معادل با ۲۵۰ یورو به همراه خواهد داشت؛ البته رشتههای مهندسی و پزشکی هزینهشان کمی بیشتر از این میزان خواهد بود (بهترتیب ۶۲۰ و ۴۵۰ یورو ).
هزینهٔ زندگی در فرانسه بسته به شهر محل سکونت دانشجو متفاوت خواهد بود. پاریس گرانترین شهر فرانسه برای زندگی است. اجارهٔ خانه در این شهر ماهانه چیزی حدود ۶۰۰ یورو است و هزینههای روزمرهٔ دیگر (خوردوخوراک و…) تا ۱۲۰۰ یورو خواهد رسید. لیون، نانت و بوردو از جلمه شهرهای فرانسه هستند که از لحاظ زیبایی و کیفیت زندگی دستکمی از پاریس ندارند و از لحاظ هزینهها مقرونبهصرفهتر هستند (میانگین ماهانهٔ اجارهٔ خانه در این شهرها ۳۰۰ یورو و هزینههای دیگر بین ۶۵۰ تا ۸۵۰ یورو است).
در ادامهٔ معرفی ارزانترین کشور برای تحصیل، به سراغ کشورهایی خواهیم رفت که خارج از قارهٔ اروپا واقع شدهاند.
کانادا
در پایان این فهرست، به کانادا میرسیم. البته زندگی و تحصیل در کانادا، بهطور کلی و در مقایسه با بعضی از کشورهای دیگر جهان، چندان مقرونبهصرفه نیست، اما با تحقیقات بیشتر متوجه خواهید شد که بعضی از دانشگاهها و شهرهای کانادا امکانات خوبی در اختیار دانشجویان خارجی قرار میدهند و هزینهٔ آنها هم چندان زیاد نیست.
این نکته را هم باید در نظر داشته باشیم که سالانه عدهٔ زیادی از ایران راهی کانادا میشوند، چراکه سیاستهای مربوط به اخذ ویزای تحصیلی کانادا، مانند بعضی از کشورهای دیگر سختگیرانه نیست و کشور مهاجرپذیری به شمار میرود.
در بین بهترین دانشگاه های کانادا، دانشگاههای مکگیل، بریتیش کلمبیا، آلبرتا و سایمونفریزر، در میان دانشجویان ایرانی و سایر کشورهای خارجی محبوبتر هستند. بیشتر افراد خارجی، استانهای تورنتو، بریتیش کلمبیا و مونترال را برای زندگی و تحصیل در کانادا انتخاب میکنند. از جمله محبوبترین رشتههای دانشگاهی بین دانشجویان خارجی، میتوان به مدیریت بازرگانی، مطبوعات، مهندسی و علوم کامپیوتری اشاره کرد.
صحبت دربارهٔ هزینه تحصیل یا به طور کلی هزینه زندگی در کانادا، در مقایسه با سایر کشورها کمی دشوارتر است، چون کانادا کشور وسیعی است و بعضی از بخشهای آن بهصورت مستقل اداره میشوند؛ با وجود این، اطلاعات کلیای در اختیارتان خواهیم گذاشت تا درک بهتری از موضوع پیدا کنید.
از میان دانشگاههایی که پیشتر نامشان عنوان شد، بریتیش کلمبیا و آلبرتا، بهترتیب هزینهای معادل با ۲۲۵۷۸ و ۲۱۵۹۰ دلار در کل دوران تحصیل از دانشجو و بهعنوان شهریه دریافت میکنند (منظور از دلار، دلار کانادا است). این در حالی است که شهریهٔ دانشگاه مکگیل حدود ۱۵۳۴۸ دلار است. هزینهٔ زندگی در شهرهای بزرگی نظیر مونترال و ونکوور بیشتر خواهد بود. به طور میانگین مهمترین هزینهها از جمله هزینههای کرایهخانه و خوردوخوراک تا ۱۲۰۰۰ دلار در سال میرسد.