در این مطلب به داستان‌های حیرت انگیز اختاپوس های نابغه و نقشه‌های فرار آن‌ها می‌پردازیم. اختاپوس‌ها یکی از باهوش‌ترین آبزیان جهان هستند.
مغز اختاپوس‌‌های هیچ شباهتی به مغز ما انسان‌ها ندارد؛ با این حال ما نقاط مشترک زیادی داریم. اختاپوس های نابغه به نقشه‌های فرار هوشمندانه از آکواریوم‌ها و کارهای خلاقانه‌ای معروف هستند که در ادامه به آن‌ها می‌پردازیم.
داستان اختاپوس های نابغه ؛ یکی از باهوش‌ترین موجودات دنیا
سرپایان رده‌ای از جانواران جذاب شامل اختاپوس‌ها و ماهی‌های مرکب هستند. همه آن‌ها بدن نرمی دارند و فاقد اسکلت هستند. آن‌ها آبزی هستند؛ اما می‌توانند مدتی در خشکی زنده بمانند. آن‌ها با اندام خود کارهای عجیبی انجام می‌دهند و بسیار باهوش هستند. در واقع باهوش‌ترین بی مهرگان در طبیعت هستند.
هوش اشکال مختلفی دارد. موجودات باهوش و تکامل یافته‌ای در زمین وجود دارند که از انسان‌ها بسیار متفاوت هستند. اختاپوس‌ها هم وقتی به دام انسان‌ها می‌افتند، هوش خود را به رخ می‌کشند.
آن‌ها به فرار از باغ وحش‌ها و آکواریوم‌ها مشهور هستند. یک اختاپوس نیوزلندی به نام اینکی به همین دلیل در سرتاسر جهان خبر ساز شد. اینکی در آکواریوم ملی ناپیر با بالا رفتن از شیر سرریز مخزن فرار کرد. او هشت فوت از کف زمین بالا رفت و از لوله زهکشی باریک ۱۰۶ فوتی به داخل اقیانوس سر خورد.
در تصویر زیر اختاپوس باهوشی را می‌بینید که جوهری از خود آزاد کرد و از طریق لوله باریک فاضلاب فرار کرد.
اختاپوس های نابغه
یک اختاپوس دیگر به نام سید (Sid) در آکواریومی در نزدیکی دوندین، تلاش‌های زیادی برای فرار انجام داد. او در سطل‌ها پنهان شد، درها را باز کرد، از پله‌ها بالا رفت و در نهایت در اقیانوس رها شد. اختاپوس‌ها به کارهای شیطنت آمیز دیگر نیز معروف هستند.
به عنوان مثال آن‌ها به رها کردن آب در آکواریوم‌ها و سرقت ماهی از مخازن دیگر متهم شده‌اند. این داستان‌های عجیب به اختاپوس های اسیر شده در قرن نوزدهم در بریتانیا مربوط می‌شوند و هنوز هم ادامه دارند.
اختاپوسی به نام اوتو (Otto) در آکواریوم سی‌استار واقع در کوربورگ آلمان زندگی می‌کرد. این اختاپوس در حال تردستی با خرچنگ‌های هرمیت، برای اولین بار توجه رسانه‌ها را به خود جلب کرد. همچنین به گفته مدیر آکواریوم، این اختاپوس صخره‌ها را به کناره مخزن خود می‌کوبید و محتویات مخزن را مطابق سلیقه خود مرتب می‌کرد.
در طی مدتی برق این آکواریومی که این اختاپوس نیز در آن زندگی می‌کرد به طور مداوم قطع می‌شد؛ در نتیجه زندگی سایر حیوانات موجود در آکواریوم به علت قطع شدن پمپ‌های فیلتراسیون به خطر می‌افتاد.
در سومین شبی که این خاموشی رخ داد، کارکنان آکواریوم شیفت شب را آغاز کردند و روی زمین می‌خوابیدند تا منشاء مشکل را پیدا کنند. در نتیجه مشخص شد که اوتو به بالای مخزن خود می‌رفت و روی یک لامپ آب می‌ریخت. او یاد گرفته بود که چگونه چراغ‌ها را خاموش کند.
اختاپوس‌ها در آزمایشگاه و برای محققان نیز مشکل ساز هستند. آن‌ها دوست ندارند که آزمایش شوند؛ بنابراین تا حد ممکن کار را برای محققان دشوار می‌کنند. در آزمایشگاهی در نیوزیلند، یک اختاپوس، ترفند اوتو برای خاموش کردن چراغ‌ها را کشف کرد. در نهایت تعویض پیوسته لامپ‌ها انقدر کارکنان آزمایشگاه را خسته کرد که این اختاپوس را در طبیعت رها کردند.
یک اختاپوس دیگر در همان آزمایشگاه، یکی از محققان را دوست نداشت و هر بار که او نزدیک می‌شد یک گالون آب روی گردن او می‌ریخت. یک ماهی مرکب کاتل فیش در کانادا با همه بازدیدکنندگان همین رفتار مشابه را از خود نشان می‌داد؛ اما با محققان کاری نداشت.
در سال ۲۰۱۰ میلادی، دو زیست شناس در آکواریوم سیاتل لباس‌های مشابه می‌پوشیدند؛ اما با اختاپوس‌ها رفتار متفاوتی نشان می‌دادند. یکی از زیست شناسان هر روز به آن‌ها غذا می‌داد و یکی دیگر با چوب آن‌ها را می‌زد. پس از گذشت دو هفته، اختاپوس‌ها به هر کدام از زیست شناسان رفتار متفاوتی نشان دادند. مشخص شد که اختاپوس‌ها می‌توانند چهره انسان‌ها را تشخیص دهند.
همه این رفتارها نشان می‌دهند که اختاپوس‌ها بر اساس هوش خود یاد می‌گیرند، یادآوری می‌کنند، می‌اندیشند و عمل می‌کنند. اما جالب است که مغز هشت پاها مانند مغز انسان‌ها در سر آن‌ها قرار ندارد. مغز آن‌ها در سراسر اندام‌هایشان گسترش یافته است.
هر یک از بازوهای آن‌ها دارای دسته‌ای از نورون‌ها است که به عنوان ذهن‌های مستقل عمل می‌کند. این به بازوی‌های آن‌ها کمک می‌کند تا بدون محدودیت کنترل مرکزی حرکت کنند. آگاهی و تفکر اختاپوس‌ها به روشی کاملاً متفاوت از انسان‌ها عمل می‌کند.
بهترین توصیف تفاوت بین انسان و اختاپوس های نابغه را در یک رمان می‌توان یافت. کتاب بچه‌های زمان از آدرین چایکوفسکی به هوش اختاپوس‌ها به عنوان نوعی سیستم پردازش چند رشته‌ای اشاره می‌کند. در کتاب او آگاهی اختاپوس‌ها سه جانبه است.
کارکردهای بالاتر اختاپوس های نابغه در سر و مغز آن‌ها است؛ اما دسترسی آن‌ها در بازوها می‌تواند به طور مستقل عمل کند. اختاپوس‌ها در کتاب چایکوفسکی پر جنب و جوش، دیوانه، بی حوصله، خلاق، حواس پرت و شاعرانه توصیف شده‌اند. به عبارت دیگر اختاپوس‌ها، هوش‌های چندگانه در یک بدن هستند.
چایکوفسکی با بازدید از موزه تاریخ طبیعی لندن، گفتگو با دانشمندان و استفاده از پیشینه خود به عنوان یک جانورشناس به فهمی از اختاپوس های نابغه رسید. عجیب است که در همین سیاره خودمان، یک فرآیند تکاملی مشابه ما وجود دارد. اختاپوس ها نزدیک‌ترین چیز به موجودات فضایی هستند.
در جایی از تاریخ بین ۱۴ تا ۱۸ میلیون سال پیش در میمون‌ها نوعی از خودآگاهی (مشابه در انسان) ظاهر شد. در این بازه زمانی ویژگی‌های هوش انسانی تکامل یافت. انسان‌ها تنها حدود ۶ میلیون سال پیش راه خود را از شامپانزه‌ها جدا کردند؛ بنابراین قابل درک است که هوش ما مشابه آن‌ها باشد.
اما نخستین گونه‌های پستانداران حدود ۸۵ میلیون سال پیش از سایر پستانداران جدا شده‌اند و این در حالی بود که خود پستانداران ۳۰۰ میلیون سال بعد از سایر حیوانات پدیدار شدند. بنابراین برای این که اجداد مشترک انسان و سرپایان را پیدا کنیم باید به ۶۰۰ میلیون سال پیش برگردیم.
بر اساس گفته‌های فیلسوف پیتر گادفری اسمیت، جد مشترک بین سرپایان و انسان، نوعی کرم کوچک بوده که در اعماق دریا شنا می‌کرده و احتمالاً کور بوده است. چونگی تولید مثل و زندگی این موجود برای ما کاملاً ناشناخته است؛ اما هم انسان‌ها هم اختاپوس‌ها از همان گونه ریشه می‌گیرند.
یکی از قابل توجه‌ترین ویژگی اختاپوس‌ها چشمان آن‌ها است که بسیار شبیه چشم انسان‌ها است. چشم آن‌ها هم از همان عناصر چشم ما تشکیل شده؛ اما یک برتری نسبت به ما دارد.
الیاف عصبی بینایی آن‌ها در پشت شبکیه رشد می‌کند؛ بنابراین نقطه کور مرکزی مشترک در همه مهره داران را ندارند. علت این است که چشم اختاپوس از همان شاخه کرم کور ۶۰۰ میلیون سال پیش کاملاً جدا از چشم ما تکامل یافته است.
سوال جالبی که مطرح می‌شود این است که اگر چیز ساده‌ای مثل چشم می تواند به طرز پیچیده‌ای متفاوت اما در عین حال مشابه تکامل یابد، پس چرا هوش نتواند همین کار را انجام دهد؟
در واقع می‌توان اینگونه گفت که درخت تکامل، میوه‌ها و گل‌های فراوانی به بار می‌آورد و هوش به جای این که فقط در بالاترین شاخه‌های آن یافت شود، در واقع در همه جا گل داده است. هوش اختاپوس هم یکی از همین گل‌ها است. آن‌ها رفتار و ذهن پیچیده‌ای دارند.
منبع :nautil
