امروزه اینترنت چنان در زندگی بشر رخنه کرده که تصور دنیا بدون آن تقریبا ناممکن است و اغلب کارشناسان و کاربران عقیده دارند در صورت قطعی سراسری اینترنت در سطح جهان، اتفاقات خوبی رخ نخواهد داد. حال در دنیای امروز ما می‌دانیم که «آب و هوای فضا» می‌تواند در برخی از فناوری‌های ساخت بشر اختلال ایجاد کند اما آیا طوفان‌های خورشیدی می‌توانند اینترنت را به کل تعطیل کنند؟
به گفته «متیو اوونز»، فیزیکدان خورشیدی از دانشگاه ریدینگ بریتانیا، پاسخ این پرسش هراس‌آور «مثبت» است اما برای قطعی سراسری اینترنت به یک طوفان خورشیدی فوق‌العاده قدرتمند نیاز است.
وی در ادامه توضیح می‌دهد شما برای چنین رویدادی به پدیده‌ها و فعالیت‌های خورشیدی بسیار عظیمی نیاز خواهید داشت، هرچند به عقیده وی در صورت بروز چنین طوفان‌های خورشیدی بزرگی، احتمال از دسترس خارج شدن شبکه برق بسیار بیشتر از قطعی اینترنت است، امری که تاکنون در ابعاد کوچک‌تر هم رخ داده است.
گفتنی است طوفان‌های خورشیدی در دسته پدیده‌های مرتبط با آب و هوای فضا قرار می‌گیرند و هنگامی رخ می‌دهند که خورشید یک موج نیرومند الکترومغناطیسی را آزاد می‌کند. این امواج در ادامه مسیر خود می‌توانند زمین یا هر جرم دیگری از منظومه شمسی را هدف قرار دهند و از آنجایی زمین دارای میدان مغناطیسی مختص خود است، تعامل میدان مغناطیسی زمین با امواج آزاد شده می‌تواند تاثیرات مختلفی در پی داشته باشد.
تاثیرات مختلف طوفان‌های خورشیدی بر کره زمین
به گفته اوونز، نخستین تاثیر چشمگیر طوفان‌های خورشیدی روی سیاره ما این است که جریان‌های الکتریکی در لایه‌های بالایی اتمسفر جاری می‌شوند و در نتیجه موجب گرم شدن هوا می‌شوند. این طوفان‌های ژئومغناطیسی همچنین سبب تشکیل شفق‌های زیبای قطبی می‌شوند اما در عین حال در سیگنال‌های رادیویی و GPS اختلال ایجاد می‌کنند.
در ادامه افزایش حرارت اتمسفر باعث می‌شود تا لایه‌های بالایی جو مانند یک شیرینی خمیری در حال پخت، پف کنند و نیروی مضاعفی را به ماهواره‌های موجود در جو پایینی زمین وارد کنند، پف کردن مذکور همچنین سبب می‌شود تا برخی زباله‌های فضایی از مسیر همیشگی خود خارج شوند.
البته بیشتر تاثیرات ناشی از آب و هوای فضا عموما شکلی زمینی‌تر دارند چرا که جریان‌های الکتریکی موجود در جو زمین قادرند جریان‌های نیرومندی را در زیر پوسته زمین به وجود بیاورند، این امر مستقیما روی تجهیزات هادی که در سطح زمین قرار دارند تاثیر خواهد گذاشت.
تاثیر گرفتن جریان‌های پوسته زمین از جریان‌های جوی می‌تواند انتقال الکتریسته روی زمین را با اختلال روبه‌رو کند. سال 1989 اتفاق مشابهی در کبک کانادا رخ داد و برق را برای 12 ساعت قطع کرد. همچنین اخیرا بی‌توجهی اسپیس ایکس به پیش‌بینی آب و هوای فضایی باعث شد یک شراره خورشیدی حدود 40 ماهواره استارلینک را از کار بی‌اندازد.
با این تفاسیر خوشبختانه از کار افتادن چند ماهواره استارلینک اینترنت کره زمین را مختل نمی‌کند. طوفان‌های خورشیدی جهت تاثیرگذاری کلی و حداکثری روی اینترنت باید به حدی قدرتمند باشند که روی کابل‌های فیبر نوری موجود در کف اقیانوس‌ها تداخل ایجاد کنند.
این کابل‌ها طی هر 50 تا 145 کیلومتر از یک تکرارکننده یا Repeater برخوردارند و با اینکه خود کابل‌ها نقطه ضعف خاصی در برابر طوفان‌های خورشیدی ندارند، اما تکرارکننده‌های موجود در آنها می‌توانند به واسطه این پدیده‌های فضایی آسیب ببینند.
در ادامه اگر یک تکرارکننده از مدار خارج شود، می‌تواند یک کابل را هم دور خارج کند و اگر کابل‌های کافی وارد حالت آفلاین شوند، یک «آخرالزمان اینترنتی» به وجود خواهد آمد.
قطعی جهانی اینترنت بدون شک فاجعه‌بار خواهد بود و نه تنها کار و زندگی مردم را به کلی مختل می‌کند، بلکه روی زنجیره تامین غذا، سیستم‌های پزشکی یا ساختارهای مالی مانند بازار بورس هم تاثیر خواهد گذاشت. تمامی این سیستم‌ها ساختارهای مهمی به شمار می‌روند که اختلال در آنها می‌تواند به راحتی یک کشور را فلج کند.
هرچند باید گفت راه‌هایی برای محافظت از اینترنت در برابر طوفان‌های خورشیدی عظیم بعدی وجود دارد، برخی روش‌ها در مقاوم‌سازی کابل‌ها، تجهیزات و استفاده از ویژگی شکست امن خلاصه می‌شوند. اما روش دوم و کم‌هزینه‌تری هم وجود دارد که به ایجاد متدهای قابل اطمینان‌تر در حوزه پیش‌بینی وضعیت آب و هوای فضا بازمی‌گردد.
آیا طوفان‌های خورشیدی قابل پیش‌بینی هستند؟
پاسخ این پرسش برخلاف پرسش اولیه‌مان مثبت نیست، حداقل نه به شکل کامل چرا که پیش‌بینی طوفان‌های خورشیدی امر دشواری است.
با این حال دانشمندان امروزه قادرند از طریق مطالعه لکه‌های خورشیدی و بررسی فعالیت آنها، طوفان‌های خورشیدی را از 2 روز قبل اصابت به زمین پیش‌بینی کنند. البته دانشمندان نمی‌توانند این طوفان‌ها را مانند یک گردباد زمینی دنبال کنند، در نتیجه از شواهد و سرنخ‌های دیگری استفاده می‌کنند.
یکی از سرنخ‌های مذکور این است که خورشید در کدام بخش از چرخه کنونی خود قرار دارد. همین‌طور محققین ناسا و آژانس فضایی اروپا هم‌اکنون مشغول ایجاد متدهایی هستند تا آب و هوای فضا را با ترکیبی از داده‌های تاریخی و رصد‌های نجومی جدیدتر پیش‌بینی کنند.
با استفاده از این روش‌های فعلی انتظار می‌رود عظیم‌ترین طوفان خورشیدی بعدی حدود سال 2025 رخ دهد. جدی‌ترین پدیده مشابهی که تاکنون رخ داده در سال 1859 بود و نیروی طوفان ژئومغناطیسی این رویداد به حدی بود که شفق‌های قطبی در کوبا و هاوایی هم دیده شدند، البته در آن زمان مشخصا اینترنتی وجود نداشت اما در صورت وجود، بدون شک قطعی بزرگی به وجود می‌آمد.
در پایان باید گفت خوشبختانه دانشمندان همچنان در تلاشند تا با استفاده از پیش‌بینی یا فناوری‌های تازه، خسارات و خطرات این پدیده خورشیدی را به حداقل برسانند.
اگر دوست داشتید می‌توانید این مقاله را در شبکه‌های اجتماعی با دوستان خود به اشتراک بگذارید.
