در حالی که بحث و جدل‌ها هنوز در مورد طرح موسوم به طرح صیانت از کاربران فضای مجازی مجلس فروکش نکرده، بعضی آگهی‌ها در وبسایت‌های خرید و فروش از ورود تجهیزات اینترنت ماهواره‌ای استارلینک به کشور حکایت می‌کنند. اما آیا این آگهی‌ها واقعی است و می‌توان با خرید این مودم‌ها هم‌اکنون به اینترنت بی‌حد و حصر استارلینک متصل شد؟
برخی کاربران در روزهای اخیر تصاویری منتشر می‌کنند که در آن امکان ثبت نام اینترنت ماهواره‌ای در پایتخت وجود دارد. ویدیوهای قدیمی نیز از رییس مرکز ملی فضای مجازی دست به دست می‌چرخد تا صحه بر اعتبار این موضوع بگذارد غافل از اینکه فعلا خبری از دریافت این سرویس در ایران نیست.
در واقع باید گفت این تصاویر موضوع تازه‌ای نیستند و شما می‌توانید با پیش ثبت نام در مناطقی که هنوز سرویسی توسط این شرکت ارائه نمی‌شود، خودتان را آماده کنید تا به محض ارائه سرویس در آن منطقه، باخبر شوید. به نظر می‌رسد مناطقی مانند تهران قرار نیست تا پایان سال ۲۰۲۱ هم تحت پوشش قرار بگیرند اما شنیده‌ها حکایت از این دارد که در برخی نوارهای مرزی ایران با کشورهای همسایه، امکان پیش ثبت نام وجود دارد.
به گفته ایلان ماسک، مدیر عامل شرکت SpaceX که اینترنت استارلینک را عرضه کرده، این اینترنت طوری طراحی شده که مشمول فیلترینگ کشورها نمی‌شود. هر چند استارلینک برای استفاده از آسمان کشورها برای استقرار ماهواره‌ها و خدمت‌رسانی، باید مطابق قوانین جهانی و اجازه دولت‌ها فعالیت کند و این شرکت بارها به این موضوع تأکید کرده است. در اینباره «گوئین شاتول»، مدیر ارشد اسپیس ایکس هم گفته بود: «ما به دنبال کارهای رگولاتوری در هر کشور می‌رویم و از آنها برای ارائه سرویس‌های ارتباطی مجوز می‌گیریم.»
گفته می‌شود که قیمت تجهیزات استارلینک به ۵۰۰ دلار و هزینه شارژ ماهیانه آن به ۱۰۰ دلار می‌رسد. این یعنی با دلار 25 هزار تومنی، استفاده از این اینترنت ماهیانه حداقل 2.5 میلیون تومان هزینه در پی خواهد داشت. صرف نظر از رقم گزاف هزینه این نوع اینترنت، مشترکان ایرانی در شرایط تحریم و مشکلات نقل و انتقال پول چگونه می‌خواهند حق اشتراک ماهانه خود را بپردازند؟ هر چند روش‌هایی برای این کار وجود دارد اما این روش‌ها برای همگان آسان نیست.
در حال حاضر با جستجوی استارلینک در اپلیکیشن دیوار، با چند آگهی مواجه می‌شوید که تجهیزات لازم برای برقراری اتصال با اینترنت ماهواره‌ای را با رقم‌های متفاوتی از 12 میلیون به بالا برای فروش گذاشته و از ارسال آن به سراسر کشور خبر داده‌اند. هر چند که به نظر می‌رسد این آگهی‌ها در حال حذف شدن هستند، اما صحبت با فروشندگان آنها نیز راه به جایی نمی‌برد و برخی از آنها ادعای کاذبی را مطرح می‌کنند؛ از جمله اینکه دستگاه‌های مذکور همین الان هم خدمات اینترنت ماهواره‌ای را دریافت می‌کنند و به خبرنگار میدونی می‌گویند که «سرویس استارلینک برای ایرانیان فعلا رایگان است»؛ موضوعی که هیچ سندی پشت آن وجود ندارد.
همچنین چند کانال تلگرامی هم به تازگی احداث شده و فروش تجهیزات استارلینک را با ضمیمه کردن یک سری تصاویر تبلیغ می‌کنند. مشخصا بعضی از این تصاویر جعلی هستند و برای سودجویی از کاربران در وبسایت‌های خرید و فروش قرار گرفته‌اند و با جستجویی ساده می‌توان عکس اصلی آنها را در صفحات مجازی پیدا کرد، اما باید گفت در نهایت ورود این تجهیزات به صورت قاچاقی به کشور، دیر یا زود امری اجتناب‌ناپذیر خواهد بود.
با توجه به این موضوع، سؤالی که پیش می‌آید این است که آیا در صورت در خرید این تجهیزات، و با فرض پرداخت هزینه اشتراک سرویس می‌توان از اینترنت ماهواره‌ای استارلینک در کشور استفاده کرد؟ «محمدعلی یوسفی زاده» رئیس کمیسیون اینترنت نصر تهران در همین رابطه به میدونی می‌گوید:
«اینترنت ماهواره‌ای در صورتی که بخواهد در هر کشوری فعال شود، باید کلیه استانداردهایش را با رگولاتور فضایی آن کشور مطابقت بدهد تا اجازه بهره‌برداری پیدا کند. همانطور که مثلا تلفن ماهواره‌ای ثریا، به محض گرفتن نمایندگی در ایران از وزارت ارتباطات مجوز دریافت کرد. من تصور می‌کنم سازمان تنظیم مقررات رادیویی و سازمان فضایی، اگر اینترنت استارلینک راه بیفتد و ایران را تحت پوشش خود قرار بدهد آن را تحت پوشش و رگولاتوری و مجوز خود قرار میدهند.»
با این وجود «محمد کشوری» مدیر عامل گروه طیف نظر متفاوتی دارد. او در گفتگو با میدونی می‌گوید که به احتمال زیاد، جلوی راه‌اندازی و فعالیت این نوع اینترنت در ایران گرفته می‌شود؛ هر چند اقشار مرفه جامعه یا هر کسی که به هر دلیل این اینترنت را می‌خواهد، هر طور شده تجهیزات آن را تهیه کرده و از آن استفاده خواهد کرد.
این موضوع از دیدگاه کشوری می‌تواند باعث ایجاد یک بازار سیاه در کشور گردد. او در پاسخ به این سؤال که آیا اینترنت استارلینک در کشور قابل استفاده هست یا خیر به میدونی می‌گوید:
«اینترنت استارلینک روی کاغذ می‌تواند در کشور قابل استفاده باشد، مگر آنکه از نظر فنی محدودیت نرم‌افزاری و ... برایش گذاشته باشند. اما نکته قابل پیش‌بینی این است که این سرویس در آینده نزدیک قرار است کل دنیا را پوشش بدهد و احتمالا در کشور ما هم قابل استفاده خواهد بود. با این وجود این اینترنت قطعا در کشور ما مجوز قانونی نخواهد گرفت، چرا که یک سری مسائل قانونی و ... مانع اعطای مجوز به آن می‌شود و به نظر من کاملا واضح است که با فعالیت آن در کشور موافقت نمی‌شود.»
کشوری در ادامه صحبت‌هایش ضمن تأکید بر عدم اعطای مجوز به اینترنت ماهواره‌ای در کشور، ایجاد یک بازار سیاه در آینده نزدیک پیرامون خرید و فروش و نصب اینترنت ماهواره‌ای را محتمل می‌داند و می‌گوید:
«به نظر من ایجاد یک بازار سیاه در همین زمینه در آینده نزدیک، شاید دو سه سال آینده قابل پیش‌بینی است. البته من تصور می‌کنم که استفاده از استارلینک در کشور خیلی گسترده نشود چرا که هزینه‌های آن بالاست. بنابراین ممکن است یک عده محدود، مثلا اقشار مرفه و مشاغل خاص یا افرادی که اینترنت برایشان اهمیت خیلی زیادی دارد هر طور شده نسبت به تهیه آن اقدام کنند که پیش‌بینی می‌کنم برخوردهایی هم در رابطه با این افراد صورت بگیرد.»
به گفته کارشناسان، ارائه خدمات مخابراتی ماهواره‌ای بر روی هر کشوری طبق مقررات ITU و معاهدات بین‌المللی بوده و مستلزم اعطای مجوز توسط رگولاتوری هر کشور است. با این حساب اینترنت ماهواره‌ای استارلینک چه در کشور ما و چه در کشورهای دیگر برای فعالیت، نیازمند دریافت مجوز از سوی رگولاتوری است.
از سوی دیگر هزینه‌های بالای خرید تجهیزات و پرداخت حق اشتراک استارلینک، و همچنین شیوه پرداخت این حق اشتراک (که در شرایط تحریم مشخص نیست به چه صورت می‌خواهد باشد) از جمله چالش‌هایی هستند که حداقل در حال حاضر، راه‌اندازی این سرویس در کشور را منتفی می‌کنند.
شایان ذکر است که زمستان سال گذشته، شورای‌عالی فضای مجازی کارگروهی برای «مواجهه با خدمات اینترنت ماهواره‌ای» تشکیل داده و هدف از آن را ایجاد قوانین و مقررات برای اعطای مجوز فعالیت برای سرویس‌دهندگان اینترنت‌های ماهواره‌ای توصیف کرده است. دبیر این شورا در اینباره گفته بود: « «برای شرکت‌هایی که نسبت به ارائه خدمات منظومه‌های ماهواره‌ای اقدام می‌کنند باید مقررات تدوین شود. در همین حال باید یک سری مجوز صادر شود تا کسانی که می‌خواهند در کشور از طریق این شبکه‌های دسترسی فعالیت کنند حتماً اخذ مجوز کنند.»
با این اوصاف شما در مورد اینترنت ماهواره‌ای چه نظری دارید؟ آیا فکر می‌کنید این اینترنت در کشور ما فراگیر می‌شود؟ مدت زمان این فراگیری را تا چه حد تخمین می‌زنید؟ نظر خود را با ما در میان بگذارید.
