آلودگی هوا و گرما دست به دست هم داده‌اند تا انسان‌ها را نابود کنند!

آمار مرگ‌ومیر چه در روزهای گرم و هم در روزهایی که میزان آلودگی هوا با ذرات ریز بالا است، افزایش می‌یابد. اما در روزهایی که منطقه‌ای به طور هم‌زمان با آلودگی هوای مضاعف و گرمای شدید مواجه است، اثرات بسیار بیش‌تر خواهد شد. به‌طوری که خطر مرگ در روزهای بسیار گرم و آلوده، تقریبا سه برابر بیش‌تر از تاثیر گرمای زیاد یا آلودگی هوا به طور جداگانه است. هرچه دما بالاتر و آلودگی هوا شدیدتر باشد، ریسک به خطر افتادن جان مردم افزایش خواهد یافت.

در طول 10% از گرم‌ترین و آلوده‌ترین روزها به طور توامان، خطر مرگ در مقایسه با روزهای عادی 4 درصد افزایش یافته است. هم‌چنین در طول 1 درصد از بدترین شرایط مذکور، این خطر تا 21% افزایش خواهد یافت و در میان سالمندان بالای 75 سال، خطر مرگ‌ومیر در این روزها، تا یک سوم بالاتر می‌رود.

چرا ظهور آلودگی هوا و گرما به طور هم‌زمان، با افزایش خطر مرگ همراه است؟

عوامل مختلفی وجود دارند که در نتیجه قرارگیری در معرض گرمای شدید و آلودگی ذرات معلق هوا، ممکن است به سلامت انسان‌ها آسیب بزنند. استرس اکسیداتیو، یکی از رایج‌ترین اختلالات بیولوژیکی است که با آلودگی هوا و گرمای فزاینده در ارتباط است. استرس اکسیداتیو، عدم تعادل بین رادیکال‌های آزاد و آنتی‌اکسیدان‌ها در بدن است که می‌تواند در بروز بیماری‌های مختلف از جمله مشکلات ریوی نقش داشته باشد.

آنتی‌اکسیدان‌ها در حالت معمول به پاکسازی این مولکول‌ها (رادیکال‌های آزاد) کمک می‌کند، اما ذرات آلوده هوا و گرما تعادل موجود را از طریق تولید بیش از حد متابولیک ROS و کاهش فعالیت آنتی‌اکسیدانی مختل می‌کنند. نتایج تحقیقات اخیر نشان داده که اثرات آلودگی هوای ناشی از ذرات متعلق و گرمای شدید در هنگام شب بیش‌تر می‌شود.

مرگ 1.5 میلیون نفر از شهروندان کالیفرنیا به دلیل آلودگی هوا و گرما بین سال‌های 2014 تا 2020

درجه حرارت بالا در شب می‌تواند با ایجاد تداخل در فرآیند خواب، باعث بروز بیماری‌های مزمن مانند مشکلات قلبی و چاقی شود و تنظیم دمای بدن را مختل کند. در این میان، سالمندان بیش از دیگر گروه‌های سنی، مستعد اثرات گرمای شدید و قرارگیری در معرض آلودگی هوا هستند، زیرا این اختلال بیش‌تر تحت مشکلات مزمن مرتبط با کهولت سن مانند بیماری‌های قلبی، فشار خون بالا، دیابت و مشکلات ریوی ظاهر می‌شود.

اختلال در تنظیم دمای بدن به‌دلیل گرمای شدید نیز می‌تواند با افزایش سن تشدید شود. افراد مسن اغلب به دلیل تحرک کم‌تر، ممکن است در صورت نیاز، توانایی مراجعه به مراکز درمایی و دریافت مراقبت‌های پزشکی را نداشته باشند.

آینده‌ای با دمای بالا و هوای آلوده

این مشکل تنها محدود به ایالت کالیفرنیا نیست. تغییرات اقلیمی باعث افزایش قرارگیری در معرض گرمای زیاد و هوای آلوده در بسیاری از مناطق جهان شده است میانگین دمای سالانه ایالات متحده در حال حاضر بیش از 1 درجه سانتی‌گراد گرم‌تر از دوره مشابه در ابتدای دهه 90 میلادی است.

پیش‌بینی می‌شود که تا پایان قرن جاری، دمای کره زمین در حدود 2.7 درجه سانتی‌گراد گرم‌تر شود که باعث افزایش امواج خطرناک ناشی از گرمای شدید که در حال حاضر نادر هستند، خواهد شد.

تغییرات اقلیمی هم‌چنین بر میزان آلودگی ذرات ریز در فضای باز نیز تاثیر می‌گذارد. برای مثال، تغییرات آب و هوایی مانند رکود هوا، باد و طوفان‌های ناشی از گرد و غبار و شرایط خشک‌تر و گرم‌تر که منجر به آتش‌سوزی‌های شدید و مکرر میشوند، از جمله عواملی هستند که در افزایش آلودگی هوا دخالت دارند.

در این شرایط برای حفظ سلامت خود چه باید کرد؟

برای درک بهتر این اثرات، مانند قرارگیری در معرض دود ناشی از آتش‌سوزی، تحقیقات گسترده‌تری مورد نیاز است. با این حال، مردم باید اقداماتی را برای کاهش خطرات آسیب‌زا در دوره‌های تشدید گرما و آلودگی هوا انجام دهند.

از جمله عوامل پیش‌گیرانه، هیدراته ماندن (نوشیدن آب کافی) و دسترسی به تهویه مناسب است. در روزهای گرم سال، مراکز خرید و سایر فضاهای عمومی سرپوشیده که دارای تهویه مطبوع مناسب هستند، می‌توانند پناهگاهی در برابر گرما باشند. هم‌چنین فعالیت تهویه مطبوع خانه، به ویژه در طول شب نیز می‌تواند مرگ‌ومیر را تا حد قابل ملاحظه‌ای کاهش دهد. وجود یک فیلتر هوای قابل حمل در اتاق خواب نیز باعث کاهش قابل توجه سطح آلودگی ذرات هوا خواهد شد.

هم‌چنین افرادی که در معرض علائمی نظیر سردرد، حالت تهوع یا سرگیجه هستند (به ویژه سالمندان)، باید فورا به دنبال مراقبت‌های پزشکی باشند. دولت‌ها نیز باید اقداماتی را برای جلوگیری از بدترین سناریوهای تغییرات اقلیمی در آینده انجام دهند. از جمله روش‌های موثر در شهرها، پوشش سایه خنک‌کننده و فضای سبز است که آلودگی ذرات را نیز کاهش می‌دهد.